مخالفت حضرت آيت الله العظمي بروجردي با تغيير رسم الخط در ايران

بخشي از بيانات آيت الله علوي بروجردي در جمع دانشجويان دانشگاه هاي استان قزوين:

در تركيه و در آذربايجان شوروي سابق قصه تغيير رسم الخط اتفاق افتاد.

زبان مردم كشور تركيه، تركي است اما رسم الخطي كه مي­نوشتند رسم الخط عربي بود، مانند رسم الخط فارسي كه خودمان داريم، رسم الخط عربي است. آتاتورك وقتي در تركيه مسلط شد و عثماني­ها را كنار زد رسم الخط عربي را به لاتين عوض كرد، شايد آن روز خيلي متوجه آثار مخربش نبودند، اما هنوز در تركيه امروز آن آثار مخرب باقي است. چرا؟ براي اينكه رسم الخط كه عوض شد رابطه نسل جديد را با نسل­هاي گذشته و كتب و ميراثي كه داشتند قطع كرد. پدر يك رسم الخطي مي­داند و بلد است و بچه اي كه مدرسه مي­رود رسم الخط جديد مي­خواند. كتاب­هاي پدر و ميراث گذشتگان بدرد اين بچه نمي­خورد، اگر تلاش و كوشش كنند تا  همه كتاب­ها را آرام آرام برگردانند، صد سال طول مي­كشد. و هنوز اين امر در تركيه اتفاق نيفتاده. تركيه مي­خواهد داد اسلام بزند درحالي كه با گذشته خودش اين پيوند را ندارد.

وقتي آذربايجان از ايران جدا شد و زير چتر روسيه تزاري - قبل از اينكه دولت شوروي پيدا شود - رفت، لذا از اقمار و تابع روسيه شد. رسم الخط در كشور روسيه كريل بود همان خط روسي كه مي­نويسند، رسم الخط مردم آذربايجان را كريل كردند ارتباط مردم آذربايجان با نسل گذشته بريد. من خودم در آذربايجان شاهد بودم، نسل جوان اطلاعي از گذشته و سلف خودشان نداشتند، ميراث خودشان را نمي­دانستند و نمي­شناختند؛ شعراي بزرگ خودشان كه مايه افتخار خودشان بودند، اشعارشان در اختيار و در دسترس آن­ها نبود؛ اخيرا اين رسم الخط دوباره عوض شده، لاتين شده است.

در زمان مرحوم آيت الله بروجردي، در ايران نيز يك عده از روشن فكرها اين حركت را شروع كردند كه بايد رسم الخط ما لاتين شود. چرا؟ چون رسم الخط فارسي براي تعليم و ياد گرفتن مشكلاتي دارد تا جايي كه محافل علمي و دانشگاهي در ايران خيلي محكم به ميدان آمدند كه رسم الخط بايد عوض بشود؛ شاه هم تسليم شده بود. اگر مقاومت و مخالفت مرحوم آيت الله بروجردي نبود رسم الخط ايران را هم به رسم الخط لاتين عوض كرده بودند. ايشان صريحا اعلام كردند كه من اجازه نمي­دهم رسم الخط فارسي تغيير كند و عوض شود همين جمله «من اجازه نمي­دهم رسم الخط فارسي تغيير كند» كافي و مطلب تمام بود يعني ايشان وقتي حرف مي­زد اگر مي­خواستند با نظر و سخن ايشان مخالفت كنند، با حركت و سيل جمعيت مردم مواجه بودند. بلا فاصله قصه متروك شد و تا به امروز تغيير رسم الخط انجام نشد، از اين رو، ارتباط فرهنگي همسايه هاي ما با نسل­هاي گذشته و كتب و ميراث گذشتگان خودشان قطع شده، ولي ما الان اين مشكل را نداريم.