زندگي نامه حضرت آيت الله سيد محمد حسين علوي بروجردي
بسم اللّه الرّحمن الرحيم
زندگينامه آيت اللّه سيد امير محمّد حسين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله
والد محترم حضرت ايت الله علوي بروجردي
توالد و خاندان
عالم فرزانه آيت اللّه سيد امير محمّد حسين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله كه يكى از مشاهير علماى تهران به شمارمىرفتند، در سال 1304 هجرى شمسى (در 6 خرداد طبق شناسنامه) برابر با 1344 هجرى قمرى در بروجرد در بيت فضيلت و شرافت پا به عرصه وجود نهادند.
اجداد پدرى ايشان تا جدّ اعلاى سادات طباطبايى بروجرد همگى از علماى اعلام و بزرگان آن ديار به شمار مىآيند،
كه اسامى آنها از قرار ذيل است:
ايشان فرزند حجت الاسلام و المسلمين حاج سيد ابوالقاسم علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله ، و ايشان فرزند آيت اللّهحاج سيد محمّد حسين ذوالرياستين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله ، و ايشان فرزند حجت الاسلام و المسلمين حاجسيد ابوتراب علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله ، و ايشان فرزند آيت اللّه حاج سيد عبدالكريم علوى طباطبايىبروجردى رحمهالله ، و ايشان فرزند آيت اللّه حاج سيد على طباطبايى بروجردى رحمهالله ، فرزند آيت اللّه العظمى حاج سيد محمّدطباطبايى اصفهانى بروجردى رحمهالله ، مىباشند. مادر ايشان هم از همين خاندان طباطبايى بروجرد و دختر مرحوم آيت اللّه حاج سيد على اصغر سلطان العلماءطباطبايى بروجردى رحمهالله ، (پدر ارجمند حضرت آيت اللّه العظمى سيد محمّد باقر سلطانى طباطبايى بروجردى رحمهالله)بودند.
تحصيلات
عالم بزرگ آيت اللّه سيد امير محمّد حسين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله در چنين خانواده عميق و عريقى باليدند و پس از دوران كودكى و اخذ تحصيلات علوم جديد و گرفتن ديپلم علمى، در سال 1323 هجرى شمسى رهسپار حوزهعلميه قم شدند و سطوح عالى و دروس خارج را از محضر اساتيد و علما و مراجع به نام شيعه استفاده نمودند و مبانىعلمى خود را استوار ساختند، ايشان پس از ورود به قم و از همان اوايل مورد عنايت خاص مرحوم آيت اللّه العظمىالامام حاج آقا حسين طباطبايى بروجردى رحمهالله بودند و اين عنايات تا آخرين لحضات عمر آن مرجع بزرگ ادامه داشت.
اساتيد
از اساتيد مرحوم آيت اللّه علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله در بروجرد و حوزه علميه قم به بزرگان ذيل مىتوان اشاره نمود:
-1حجت الاسلام و المسلمين حاج سيد ابوالقاسم علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله ، (مقدمات در بروجرد).
-2آيت اللّه العظمى سيد محمّد باقر سلطانى طباطبايى بروجردى رحمهالله ، (رسائل و مكاسب و كفايه).
-3حضرت آيت اللّه فكور يزدى رحمهالله ، (شرح منظومه).
-4آيت اللّه العظمى الامام حاج آقا حسين طباطبايى بروجردى رحمهالله ، (خارج فقه).
-5آيت اللّه العظمى الامام حاج آقا روح اللّه خمينى رحمهالله ، (خارج فقه و اصول).
-6آيت اللّه العظمى علامه سيد محمّد حسين طباطبايى تبريزى رحمهالله ، (تفسير و فلسفه).
-7آيت اللّه العظمى حاج سيد محمّد محقق داماد رحمهالله ، (خارج فقه و اصول).
-8آيت اللّه العظمى حاج سيد محمّد رضا موسوى گلپايگانى رحمهالله ، (خارج فقه).
-9آيت اللّه ميرزا ابوالقاسم نحوى قمى رحمهالله . (ادبيات).
-10آيت اللّه ميرزا محمّد على اديب رحمهالله . (ادبيات).
-11آيت اللّه شيخ محمّد مجاهدى تبريزى رحمهالله ، (مقدارى از مكاسب).
-12آيت اللّه العظمى سيد شهاب الدين مرعشى نجفى رحمهالله ، (شرح لمعه).
دامادى
مرحوم آيت اللّه سيد امير محمّد حسين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله در سال 1328 هجرى شمسى به شرفِ دامادىاستاد خود و زعيم عالى قدر جهان تشيع مرحوم آيت اللّه العظمى الامام حاج آقا حسين طباطبايى بروجردى رحمهالله نائلآمدند.
مهاجرت به تهران
ايشان در سال 1340 هجرى شمسى پس از درگذشت آيت اللّه العظمى الامام بروجردى رحمهالله با آنكه از مراحم بى پايانمدرسين بزرگ و علماى اعلام حوزه علميه قم كاملاً برخوردار بودند، وليكن مصمم شدند به نجف اشرف مشرف و درجوار مرقد منور مولى الكونين متوقف گردند، ولى به علّت پارهاى مشكلات و اصرار بعضى از علماء تهران مخصوصاً مرحوم آيت اللّه مير سيد محمّد بهبهانى رحمهالله به تهران منقل و مورد كمال عنايات همه طبقات مخصوصاً مقامات عاليقدرروحانيت واقع و با مساعدت استخاره در تهران ماندگار شدند.
اين بزرگوار در تهران پس از وفات مرحوم آيت اللّه حاج سيد محمّد باقر بحرالعلوم تهرانى رحمهالله - امام جماعت مسجد فخريه تهران - به درخواست علماى تهران به امامت جماعت آن مسجد برگزيده شد، و در نخستين روز اقامه جماعت بيشتر علماى تهران مانند: آيت اللّه شيخ محمّد رضا تنكابنى رحمهالله ، آيت اللّه العظمى شيخ محمّد تقى آملى رحمهالله ، آيت اللّه العظمى سيد احمد خوانسارى رحمهالله ، آيت اللّه مير سيد محمّد بهبهانى رحمهالله ، آيت اللّه آقا شيخ بهاء الدين نورى رحمهالله و… شركت كرده و به ايشان اقتداء نمودند، و تدريجاً در رديف مشاهير علماى تهران قرار گرفتند.
استاد سيد اسماعيل علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله پيرامون زمان و موقعيت اقامت ايشان در تهران مىنويسند: (ايشان در مسجد فخريه خيابان اميريه به اقامت جماعت مشغول و تا جايى كه اطلاع در دست است مردم متدين و علاقمند مقدم ايشان را حسن استقبال و پروانه وار به دور شمع وجودشان مىگردند و از محضرپرفيضشان استفاده مىكنند.
خصوصيات اخلاقى و ملكات فاضله و شيوه مرضيه و دانش و تقواى ايشان كه مربى به تربيت شخصيترواحنيت حضرت آيت اللّه العظمى آقاى بروجردى رحمهالله بودهاند، ايشان را به نحو بىسابقه در دلها جاى داده ومورد قبول عموم و عنايات خاصه روحانيت و مسلمانان شريف و حق شناس تهران قرار داده است[1].
اين عالم ربانى در ضمن اداره مسجد و رسيدگىهاى فراوان به مردم متدين در آن محل صبحها نيز به تدريس دروس فقه و اصول نيز مىپرداختند.
تدريس
حضرت آيت اللّه سيد امير محمّد حسين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله در زمان اقامت در قم همراه با تحصيل به تدريس علوم مختلف ادبيات، فقه و اصول نيز مشغول بودند.
ايشان پس از مهاجرت به تهران ابتدا به تدريس رسائل و مكاسب تا چندين سال متوالى پرداختند و پس از آن براى سيراب كردن تشنگان معارف اسلامى به تدريس خارج فقه و اصول پرداخته و سالها تدريس را ترك نكردند.
اولاد
اين عالم ربانى پس از ازدواج با دختر مرحوم آيت اللّه العظمى امام حاج آقا حسين بروجردى رحمهالله داراى اولاد عالىقدرى شدند كه از قرار ذيل مىباشند.
-1 آيت اللّه سيد محمّد جواد علوى طباطبايى بروجردى «مد ظله العالى»
اين حقير به پاس قدردانى از اين عالم عالى قدر رسالهاى را مفصل پيرامون خدمات و زندگى ناميشان نگاشتهام كه مقدارى از آن در انتهاى كتاب «تحقيقى جامع پيرامون سه طفل شهيد سيدالشهداء عليهالسلام در كربلا» به چاپ رسيده است و ان شاء اللّه تمامى آن رساله را در بعد از اين به چاپ خواهيم رساند .ايشان پيرامون پدر بزرگوار خود مىفرمايند :(پدرم رادمردى مجاهد و حق طلب بود كه براى تحقق اهداف عاليه اسلام از هيچ كوششى دريغ نمىورزيد. مردى سخنور و سريح اللهجه كه قبل از پيروزى انقلاب با رشادت و روحيه حقطلبى كه از اجداد طاهرين خود به ارث برده بود، از نهضت اسلامى حمايتى بىدريغ داشت[2].
-2مهندس سيد محمّد رضا علوى طباطبايى بروجردى. (توالد 1344 هش).
ايشان مهندسى ساختمان را از آمريكا گرفتهاند، و در همان ايام نيز فعاليتهاى سياسى فراوانى براى پيروزى جمهورى اسلامى نمودند و پس از انقلاب نيز مسؤليتهايى را براى حفظ نظام داشتند، ايشان داراى يك دخترمىباشند.
-3سيد محمّد تقى علوى طباطبايى بروجردى (توالد 1341 هش).
اين بزرگوار نيز داراى شغل آزاد بوده و هماكنون مسؤليت حسينه والد بزرگوار خود را در تهران دارند، ايشان داراىيك فرزند پسر بوده كه اكنون دانشجو مىباشد.
-4يك دختر كه تحصيلات ايشان ديپلم بوده و هم اكنوه همسر آقا زاده حضرت آيت اللّه آقا حاج آقا نورالدين شاهآبادى «مد ظله العالى» و نوه مرحوم آيت اللّه العظمى شيخ محمّد على شاهآبادى رحمهالله بزرگ مىباشند.
5- سه دختر كه جوانى از دنيا رفتند
دو ضربه بزرگ
مرحوم آيت اللّه سيد امير محمّد حسين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله مردى استوار و صريح اللهجه و مقاوم در برابر تمامى سختىها بودند، امّا در اواخر عمر از دست دادن فرزند دختر پانزده سالهاش از يك سو و از دست دادن نوه فاضل و دانشمندش مرحوم حجت الاسلام سيد محمود علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله از سوى ديگر ضربهاى بزرگ به روحيه ايشان وارد نمود با اين وجود باز هم تا آخر عمر بشاشى و مقاومت خود را در برابر مشكلات حفظ نمود.
فعاليتهاى اجتماعى و سياسى
مرحوم آيت اللّه علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله در اين مسجد با جدّيت تمام به تبليغ دين و بيان احكام و عقايد و
تفسير قرآن پرداخت و بسيارى از جوانان را با روش و منش اسلامى پروش داد.
ايشان در تربيت نسل جوان سعى بسيار داشت و انجمن اسلامى جوانان را تأسيس كرد و براى آنان در منزل خويشكلاسهاى متعدد برگزار مىنمود.
ايشان از حافظهاى قوى، خطى زيبا و بيانى شيوا برخوردار بود و بر تاريخ و ادبيات و اشعار فارسى و عربى و زبانانگليسى تسلّط كامل داشت و به آن تكلم مىكرد.
ايشان در حركت روحانيت در غائله انجمنهاى ايالتى و ولايتى (1341 هجرى شمسى) با مرجعيت و روحانيتهمگام شد و در مجالس علما شركت فعال داشت و سخنگوى آنان در برخورد با مقامات دولتى )مانند پاكروان) بود وبسيارى از اعلاميههاى علماى تهران را مىنوشت.
آثار و تأليفات
از آثار و تأليفات مرحوم آيت اللّه علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله مىتوان به كتابهاى ذيل اشاره نمود:
-1خاطرات زندگى آيت اللّه العظمى بروجردى رحمهالله .
-2تقريرات درس فقه آيت اللّه العظمى الامام بروجردى رحمهالله .
-3تقريرات درس اصول حضرت امام خمينى رحمهالله .
-4رسالت در عدالت.
-5تفسير قرآن. (سوره حمد و مقدارى از سوره بقره).
-6جمع آورى سؤالات و استفتاعات مرحوم آيت اللّه العظمى حاج آقا حسين طباطبايى بروجردى رحمهالله .
اجازه اجتهاد
-1مرحوم آيت اللّه العظمى شيخ عبدالنبى عراقى نجفى رحمهالله داراى اجازه اجتهاد بودند.
اجازات امور حسبيه
مرحوم آيت اللّه سيد امير محمّد حسين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله از بسيارى از مراجع عظام داراى اجازه امور حسبيه بودند كه متن اين جازات از قرار ذيل مىباشد:
-1آيت اللّه العظمى امام خمينى رحمهالله
-2آيت اللّه العظمى سيد محسن حكيم رحمهالله
-3آيت اللّه العظمى سيد ابوالقاسم خويى رحمهالله
-4آيت اللّه العظمى سيد محمّد رضا گلپايگانى رحمهالله
-5آيت اللّه العظمى سيد محمود شاهرودى رحمهالله
-6آيت اللّه العظمى حاج شيخ على محمّد نجفى بروجردى رحمهالله
-7آيت اللّه العظمى سيد عبدالهادى شيرازى رحمهالله
-8آيت اللّه العظمى سيد شهاب الدين مرعشى نجفى رحمهالله
-9آيت اللّه العظمى سيد كاظم شريعتمدارى تبريزى رحمهالله
اجازه نقل روايت
-1مرحوم آيت اللّه العظمى سيد محمّد هادى ميلانى رحمهالله .
-2آيت اللّه العظمى سيد شهاب الدين مرعشى نجفى رحمهالله .
آثار و خدمات اجتمايى
مرحوم آيت اللّه سيد امير محمّد حسين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله آثار و خدمات اجتماعى بزرگى در طول عمر خود نمودند كه دو نمونه آن از قرار ذيل است:
الف: ساخت حسينه تهران.
كه در تمامى طول عمر خود اين حسينه يكى از مهمترين مراكز تبليغ و نشر علوم آل رسول اللّه در آن شهر به حساب مىآمد.
ب: مؤسسه تبليغاتى و خدماتى علوى (شهرستان بروجرد)
اين مؤسسه حسب الامر ايشان و با همت و تلاش فرزند برومندش آيت اللّه سيد محمّد جواد علوى طباطبايى بروجردى «مد ظله العالى» در سال 1377 هجرى شمسى در شهرستان بروجرد پايگذارى شد.
هدف از راهاندازى آن اعتلاى فرهنگ شيعه و اشاعه علوم اهل بيت عليهمالسلام در ميان جوانان و نوجوانان متناسب با پيشرفت علم و ارتقاى فرهنگ معنوى جامعه مىباشد.
مساحت آن هزار و هشتصد و شصت و هشت (1868) متر مربع مىباشد، كه اين متر مربع در چهار طبقه با زيربنايى بيش از پنج هزار متر مربع (5000) بنا شده است.
اين مؤسسه در چهار بخش فعاليت دارد:
-1حسينيه.
اين حسينه به منظور برگزارى مراسمهاى مذهبى در مناسبتها، سخنرانىهاى مذهبى براى طبقات مختلف، برگزارى سمينارهاى و كنفرانسها در اين رشته در دو سالن به مساحت پانصد )500) متر مربع قسمت آقايان و دويست و پنجاه (250) متر مربع براى بانوان و دو سالن غذا خورى آقايان و بانوان احداث شده است، كه آشپزخانه مجهز آن وظيفه ارائه خدمات به مهمانها را انجام خواهد داد.
-2 كتابخانه.
اين كتابخانه در دو بخش كتابخانه مجازى كه با استفاده از تجهيزات پيشرفته رايانهاى و انترنت با كتابخانههاى معتبر دنيا در ارتباط خواهد بود، و كتابخانه سنتى است كه هدف اصلى از تأسيس آن برطرف كردن نياز و دسترسى دانشجويان، طلاب و محققان ارجمند آن ديار به كتابهاى ناياب و كمياب است.
-3بخش آموزش.
اين بخش از مؤسسه علوى براى هدف اوّليه تأسيس مؤسسه كه ارتقاى سطح علمى فرهنگى و خصوصاً مذهبى منطقه بوده است وجود بخش آموزش به عنوان يكى از ضرورىترين بخشهاى در نظر گرفته شده كه كلاسهاى آموزش روخوانى، تجويد، قرائت، و تفسير قرآن كريم، تفسير نه البلاغه، تفسير صحيفه سجاديه و… تأمين كننده نيازهاى دينى و كلاسهاى رايانه و آموزش زبانهاى عربى و انگليسى و غيره تكميل كننده آن خواهد بود كه تلاش خواهد شد بهترين اساتيد حوزوى و دانشگاهى در اين بخش فعاليت داشته باشند.
-4درمانگاه.
كمبود تجهيزات تخصصى و فوق تخصصى در برخى رشتههاى درمانى در منطقه موجب شد كه مسؤولين مؤسسه بخش ديگرى از مؤسسه را براى راه اندازى يك درمنگاه تخصصى و فوق تخصصى در نظر بگيرند كه هدف آن تأمين نياز مردم در يك رشته خاص درمانى و دريافت كمترين هزينه باشد. اين دو حسينه تهران و بروجرد اكنون تحت نظارت فرزند برومند ايشان در حال تكميل و استفاده مىباشد
در كلام بزرگان
بسيارى از بزرگان دين و علماى اعلام در گوشه و كنار ايشان را تعريف و تمجيد نمود و فضائل ايشان را بيان داشتهاند كه در ذيل به گوشه از اين عبارات مىپردازيم:
-1كلام صاحب كتاب «گنجينه دانشمندان»
صاحب كتاب «گنجينه دانشمندان» مرحوم حجت الاسلام و المسلمين رازى رحمهالله پيرامون ايشان مىنويسد:(ايشان در مسجد فخريه تهران بعد ار وفات آيت اللّه حاج سيد محمّد باقر تهرانى رحمهالله به اقامه جماعت و ترويج دين و نشر احكام شرع مبين و تنوير افكار جوانان و روشنفكران پرداخته و تا هم اكنون در اين خدمت اشتغال دارند).
آيت اللّه علوى علاوه بر تحصيلات جديد و قديم به زبان انگليسى نيز تسلط دارند و دانشمندى اديب و آشناى به ادبيات عربى و فارسى مىباشند و در نويسندگى نيز توانا هستند.
از آثار مطبوع ايشان كتاب «خاطرات آيت اللّه بروجردى رحمهالله است كه در بيست و پنج هزار جلد منتشر گرديده است.
از ديگر آثار وى تأسيس حسينه علوى در خيابان فرهنگ نزديك به خيابان اميريه مىباشند كه پايگاهى براى نشر معارف اسلامى به حساب مىآيد
-2 كلام استاد اسماعيل علوى طباطبايى
مرحوم استاد سيد اسماعيل علوى طباطبايى رحمهالله پيرامون ايشان مىنويسند:
(معظم له داراى كمال روحى و ذكاء و فهم و حافظه قوى با ظاهرى آراسته و قيافه جذاب با جازبه روحانى خاص، صبور در مشكلات، مصمم در امور با نظرى عالى و همتى بلند و توكلى بىاندازه در امور به خداوند عالم مورد توجه همه افراد فاميل و بزرگان حوزه علميه قم بودهاند، و تنها يك برخورد كوتاه كافى است كه به همه اين خصوصيات در برخورد ايشان واقف گردند، و همين خصوصيات و صفات حسنه ديگرى بود كه آيت اللّه فقيد از بين همه افراد فاميل ايشان را در سال 1329 به مصاهرت و دامادى خود انتخاب نمودند.
وى در همه حالات و در همه فراز و نشيبهاى زمان هميشه با نهايت متانت و كمال و عقل رفتار و هيچگاه از كسب فضيلت و دانش غافل نبودند و در هر حال جدّيت داشتند، تا سر حدّ امكان از علوم و اطلاعات اعم ازجديد قديم بهرمند گردند، و لذا با همه گرفتاريهاى علمى و قيودى كه حوزه علميه و تدريس و تدرس به عهده ايشان گذارده بود اطلاعات خود را در زبان انگليسى تكميل و صفحه ديگرى بر كتاب فضائل خود افزودند. بيان دلنشين، برخورد گرم، قيافه جذاب، اطلاعات وسيع، و متانت بى اندازه كه خداوند در وجود ايشان بوديعت نهاده است از امورى است كه متفق عليه خاص و عام است.
رحلت
سرانجام اين عالم خدوم بزرگوار آيت اللّه سيد امير محمّد حسين علوى طباطبايى بروجردى رحمهالله در سن 82 سالگى در روز يكشنبه در 6 خرداد سال 1385 هجرى شمسى برابر با اوّل جمادى الاولى 1427 هجرى قمرى در تهران بر اثر سكته قلبى دار فانى را وداع نمودند، پيكر پاك ايشان در قم پس از تشيع از مسجد امام حسن عسكرى عليهالسلام تا حرم مطهر حضرت معصومه «سلام اللّه عليها» و اقامه نماز به امامت حضرت آيت اللّه العظمى حاج شيخ حسين وحيد خراسانى «مد ظله العالى» در مقبره خانوادگى طباطبايى در صحن مطهر حضرت معصومه «سلام اللّه عليها» به خاك سپرده شدند. «رحمة اللّه عليه».
مجالس ختم و بزرگداشت فراوانى در تهران و قم و بروجرد و كاشان و ديگر شهراى ايران براى ايشان برگزار شد كه در آنها مراجع عظام تقليد و علماى بزرگوار و مسؤلين شركت داشتند.
در مجلس بزرگداشتى كه مسجد اعظم برگزار شد حضرات آيات عظام وحيد خراسانى، صافى گلپايگانى، شبيرىزنجانى، مكارم شيرازى، امينى، علوى گرگانى، مدير حوزه علميه قم و نمايندگان دفتر مقام معظم رهبرى، شخصيتهاى علمى و فرهنگى حوزه و دانشگاه و اقشار مردم شركت باشكوه داشتند.
پيامهاى تسليت
پس از ارتحال ايشان پيامهاى تسليتى خطاب به فرزند برومند ايشان آيت اللّه سيد محمّد جواد علوى طباطبايىبروجردى«مد ظله العالى» صادر شد كه متن قسمتهاى از آنها جهت اختصار بعد از اين نقل مىشود:
-1پيام تسليت مقام معظم و معزز رهبرى «مد ظله العالى»
-2پيام تسليت آيت اللّه العظمى محمّد فاضل لنكرانى رحمهالله
-3پيام تسليت آيت اللّه العظمى مكارم شيرازى«مد ظله العالى»
-4پيام تسليت آيت اللّه العظمى نورى همدانى«مد ظله العالى»
-5پيام تسليت آيت اللّه على مشكينى رحمهالله .
-6پيام تسليت آيت اللّه يحيى نورى«مد ظله العالى»
-7پيام تسليت آيت اللّه سيد محمّد على شيرازى«مد ظله العالى»
-8پيام تسليت دفتر و مؤسسه آيت اللّه العظمى خويى رحمهالله .
-9پيام تسليت استاندار وقت قم
[1] . خاطرات زندگانى حضرت آية العظمى بروجردى، ص 206.
[2] . تحقيقى جامع پيرامون سه طفل شهيد سيدالشهدا عليهالسلام در كربلا، نشر دارالتفسير، چاپ اوّل، سال 1383، ص 190.