مسایل اخلاقی و تریتی و ارشادی ،مرجع عاليقدر شيعه حضرت آيت الله العظمى وحيد خراسانى

03 اسفند 1392 توسط صالحي

معالجه افسردگی و اضطراب و ترس از عالم برزخ

سؤال 1. با سلام مدّتی است احساس وحشت و اضطراب نسبت به زندگی بعد از مرگ و عالم برزخ دارم به طوری که دچار افسردگی شده ام و هیچ انگیزه ای برای زندگی کردن ندارم با آنکه تاکنون گناه کبیره‌ای انجام نداده‌ام و سعی کرده ام واجبات خود را انجام دهم اما به صورت شدید دچار احساس پوچی و اضطراب گذرا می شوم به طوری که از خودم وحشت می کنم و احساس می‌کنم روح از بدنم در حال جدا شدن است لطفاً برای ایجاد انگیزه و افزایش امید به زندگی عالم پس از مرگ، مرا راهنمایی کنید؟

نفس مرگ و قبر و برزخ و قيامت نبايد موجب نگرانى شود بله انسان بايستى نسبت به اعمال خود كه تأثير مستقيم در زندگى پس از مرگ داشته مراقبت كامل نمايد و تكاليف خود را به نحو احسن انجام داده و از گناهان پرهيز كرده و به فضل الهى اميدوار باشد زيرا رحمت الهى بر غضب او سبقت گرفته و نسبت به بندگان مؤمن خود از همه مهربانتر بوده و معامله اى مى نمايد كه به ذهن خطور نمى كند و انسان انتظار اين مقدار پاداش را ندارد.
البته بايد توجه داشت كه خداوند متعال از بندگانش در هر سنّى که هستند وظائفى مى خواهد و در مورد جوانان در شريعت اسلام بر فعاليّت و تحرّك مثبت و پر نمودن اوقات فراغت با كارهاى مثبت تأكيد فراوان شده است از جمله خواندن قرآن در اوقات فراغت و مطالعه در تحکیم اصول دین و احکام و اخلاق و خدمت به نزديكان و خلق خداوند.
و همچنين يكى از راههاى بسيار مؤثّر در رفع اضطراب و نگرانى ها توسل به اهل بيت (عليهم السلام) و ارتباط قلبى با امام زمان (عجل الله فرجه) است و سعى نمايد زندگى خود را به گونه اى برنامه ريزى نمايد كه مطمئنّ باشد امام (ع) از برنامه هايش راضى بوده و او را مورد لطف و عنايت خود قرار داده است. (استفتاء/10553)

خواستگار برای دختر

سؤال 2. دختر مجردی هستم که با وجود خانواده خوب و رعایت کامل حجاب تا به حال برایم یک خواستگار نیامده و از این بابت بسیار مورد تمسخر اطرافیان و آشنایان و حتی برادرهایم قرار گرفته ام و از بابت این موضوع بسیار در رنج و عذابم ، توسلاتی به ائمه (ع) نموده ام و زیارت عاشوراء و نماز حاجت هم خوانده ام ولی هنوز نتیجه نگرفته ام لطفاً مرا راهنمایی بفرمائید؟

شايد دعاها مستجاب شده، ولى زمان و ظرف استجابت در آينده است، شما مأيوس نشويد (و لا تقنطوا من رحمة الله).
دعاهاى شما و زيارت عاشورا و اعمال مذكور همه مؤثّر و مأجور است و انشاء الله در زمان مقدّر همسر مناسب نصيب شما خواهد شد، به خداوند متعال اميدوار باشيد و به توسل به اهل بيت (عليهم السلام) ادامه دهيد و مراقب باشيد كه در تكاليف خود نسبت به واجبات و محرّمات كوتاهى نشود.
در ضمن، توسّل زير را انجام دهيد: دو ركعت نماز مثل نماز صبح بخوانيد، بعد از نماز تسبیحات حضرت زهراء علیهاالسلام را بگوئید و بهتر است سر به سجده بگذاريد، و 14 مرتبه صلوات و 100 مرتبه (الّلهمّ خـِرْ لي و اخْتَرْ لي) و بعد 14 صلوات. انشاء الله هرچه زودتر دعاى شما مستجاب شود. (استفتاء/10589)

وسوسة توهین آمیز نسبت به دین

سؤال 3. مدّتی است که در ذهن بنده افکار بسیار بدی نسبت به اسلام و قرآن و خدا پدید آمده است مانند پاره کردن قرآن ، در حالی که در اعمال خود به هیچ وجه آنها را انجام نداده ونمی دهم وقتی آن افکار شوم به ذهن من می رسد سرم را به دیوار میکوبم که شاید از یادم برود ولی این وسوسه‌ها از فکرم بیرون نمی‌رود، نمی‌دانم چه کنم لطفاً مرا راهنمایی کنید تا این فکرها از ذهنم برود؟

نگران نباشيد ناراحتي شما دليل بر ايمان شما است و اين امور از وسوسه شيطان است و براي از بين رفتن آن مداومت بر ذكر خداوند نماييد و براي تقويت ايمان خود مقدمه رساله معظم له و ساير كتب اعتقادي را مطالعه نماييد، همچنین هر یک از چهارقل (سوره‌های ناس و فلق و کافرون و توحید) را هر صبح و شب چهار مرتبه بخوانید. (استفتاء/10599)

عمل به دستوراتی که انسان در خواب دیده

سؤال 4. برادرم در خواب مردی را می بیند که به او دستورها و حرفهای خوبی می زند و گاهی از آینده نزدیک خبر می دهد و اخیراً در خواب به او گفته که بعد از مدت زمان کوتاهی از دنیا خواهی رفت و این خواب موجب افسردگی و ناراحتی برادرم شده، آیا گفتة این مرد که در خواب او را دیده اعتبار دارد، و می توان به دستورات او عمل نمود؟

جواب: بايد به دستوراتى كه در شرع مقدس آمده است و در رساله عمليه بيان شده است عمل كرد، و قول شخص ديگرى غير مجتهد اعلم حجت نيست، و خواندن سوره هاى (قل اعوذ بربّ الناس)، (قل اعوذ بربّ الفلق)، (قل هو الله احد)، و (قل يا ايها الكافرون) را ادامه دهيد. (استفتاء/ 10624)

ابتلا به مشروبات الکلی

سؤال 5. اینجانب به مشروبات الکلی مبتلا شده‌ام دلیل حرمت آن‌را برایم بیان فرمایید و مرا راهنمائی کنید؟

«بسم الله الرحمن الرحيم يا أيها الذين آمنوا إنما الخمر و الميسر و الأنصاب و الأزلام رجس من عمل الشيطان فاجتنبوه لعلكم تفلحون» (سوره مائده آيه 90) اين آيه و آيه 91 ما را ملزم به ترك نوشيدن شراب مى كند و در روايات اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) روايات متعددى وجود دارد كه بر حرمت نوشيدن شراب دلالت دارند بلكه نشستن روى سفره يا ميزى كه روى آن شراب وجود دارد تحريم شده است و فرقى در حرمت آن بين يك قطره يا بيشتر وجود ندارد، و يكى از گناهان كبيره شمرده شده است ، انسانی که امتیازش از موجودات دنیا به عقل و درایت است، با خوردن مشروبات الکلی عقل خود را زائل نموده و ممکن است تا آنجا تنزّل کند که از حیوانات نیز پست‌تر شود و باید انسان بترسد از اينكه مبادا خداى نكرده اجل او در اين حال فرا برسد. (استفتاء/10662)

راهنمایی مادران باردار جهت خوب بودن و صلاح فرزند

سؤال 6. مادری که باردار است چه کارهایی را باید انجام دهد تا انشاءالله فرزند خوب و صالح و خداشناس نصیب ما شود؟

در هنگام بارداري حالات مادر تأثير بسزائي روي جنين دارد براي اينكه انشاءالله فرزند صالح و باخدائي داشته باشيد در درجه اوّل از انجام معاصي و گناهان پرهيز نمائيد .واجبات را انجام دهيد .براي صلاح فرزند خود از همين ابتداء دعا كنيد . هر روز مقداري از قرآن تلاوت نمائيد . صبحها بعد از نماز صبح و شبها قبل از خواب 11 مرتبه سوره توحيد را بخوانيد و ثوابش را هديه كنيد به محضر امام زمان عليه السلام. هر روز صبح دعاء عهد را بخوانيد . حتي الامكان خواندن سوره « يس » در هر روز ترك نشود. وثواب آن را در هر روز هديه به يكي از 14 معصوم نمائيد. (استفتاء/10670)

یأس و نا امیدی از قبول توبه

من گناه خیلی بزرگي مرتكب شدم كه فكر نميكنم خدا ببخشد چه كار كنم؟

هيچ گناهي نيست الا اينكه در شرع مقدس اسلام براي آن توبه قرار داده شده است حتي شرك به خداوند متعال كه توبه آن عبارت از توحيد و يكتا پرستي است منتهي توبه بايستي واقعي باشد كه در روايات اسلامي از آن به توبه نصوح ياد گرديده يعني گنه‌كار، واقعا از كرده خود پشيمان بوده و ديگر سراغ گناه نرود و اگر گناهي كه مرتكب شده تبعاتي دارد مثل قضاء نماز و روزه فوت شده يا بدهي به مردم يا از بين بردن مال يا حق كسي بايد جبران نمايد و توجه داشته باشد كه شعبه‌اي از رحمت خداوند ، بخشش و مغفرت گناه است تا جايي كه گویا تازه متولد گشته، نامه عمل توبه كننده مثل روز اول پاك و سفيد مي‌شود و بايستي اميدوار به رحمت خداوند بوده و به اصلاح آينده خويش بپردازد و براي آخرت زاد و توشه تهيه نمايد و بداند نا اميدي از رحمت خدا و اين فكر كه خدا مرا نمي بخشد از گناهان كبيره است و در قرآن نكوهش شده تا مبادا كسي دچار يأس از رحمت خدا نشود. (استفتاء/10735)

راه توبه از گناهان

سؤال 8. اینجانب سالها از عمر خود را در گناه گذراندم و به لطف خداوند مهربان و عنایت ائمه معصومین(ص) سخت پشیمان شده‌ام، به من بگویید راه توبه کردن از گناهان چیست؟

خدا را شاکر باشید که موفّق به توبه و پشیمانی از گناه خود گشته‌اید و برای تحقق توبه پشیمانی از گناه و استغفار از خداوند متعال نسبت به آن کافی است و اگر حق مردم تضییع شده باید جبران شود. (استفتاء/11278)

رفتار دختر در قبال بداخلاقی مادر

سؤال 9. من مادری دارم که او را با تمام وجود دوست دارم و تمام سعی خودم را میکنم که به او احترام بگذارم، اما ایشان جوری با من رفتار میکند که اگر من به ایشان شبیه نبودم یقین میکردم که من فرزند ایشان نیستم اما مادرم به محض این که از دستم عصبانی میشود مرا میزند و جلوی همه تحقیرم میکند، سرزنشم میکند و بر سرم داد میزند، تهمت و زخم زبان می زند، همیشه به من میگوید من ازتو بدم میاید و از تو کینه دارم من واقعا نمیدانم چه کار کنم؟ وقتی جوابشان را میدهم از خودم متنفّر میشوم و میگویم الآن خدا از من عصبانی است و اعمالم قبول نیست و وقتی هم که چیزی نمیگویم عصبی میشوم و با بقیّه بد اخلاقی میکنم، خواهش میکنم من را راهنمایی کنید که من با مادرم چه جوری رفتار کنم؟

خانم محترم، بسى مايه خوشحالى است كه شما با وجود اين سختى ها به ياد خدا هستيد و از اينكه مبادا كارى كه موجب غضب خدا شود از شما سر بزند نگرانيد، هر انسانى در اين دنيا يك نقائصى در او هست و انسان های بى عيب امامان معصوم علیهم السلام ما هستند و هر كس به هر مقدار نقائص و بدى ها را از وجود خود بيرون بريزد به همان مقدار به خدا و اهل بيت (عليهم السلام) نزديك مى شود بدانيد طرز فكر مادر شما نمى تواند مثل شما باشد شما در اين زمان بزرگ شديد و مادر شما در زمان قبل از شما بزرگ شده و محيطى كه انسان در آن بزرگ مى شود و زمانه اى كه آدمى دوران جوانى خود را در آن طى مى كند تأثير بسزائى در شكل گيرى اخلاقيات و روحيات انسان دارد. سعى كنيد بديهايى كه در اشخاص مى بينيد، تا جايى كه امكان دارد، برايش وجهى پيدا كنيد و اشخاص را درك كنيد. مادر شما هرگونه رفتارى با شما داشته باشد مادر شماست و شما موظف هستيد به او احترام بگذاريد. مبادا بر او تندى كنيد هرگاه از برخوردهاى او ناراحت شديد و دلتان گرفت دوركعت نمازبخوانيد وبا پروردگار خود درد دل كنيد، و از امام زمان (عليه السلام) كمك بگيريد و مشكلتان را با آن حضرت در ميان بگذاريد، باشد كه خداوند نظر خاصى به شما كند و دل شما را آنچنان سرشار از محبت خود كند كه ديگر از برخورد ديگران ناراحت نشده و از اينگونه مسائل بتوانيد راحت بگذريد، و بدانید در قبال صبر بر آنچه بیان کردید اجر بزرگی نزد خدای متعال دارید.
ضمناً در صورتى كه احتمال تأثير مى دهيد بد اخلاقى ايشان را ريشه يابى كنيد و اگر شنوائى از بعض بزرگان روحانى دارند مشكل خود را با ايشان مطرح نمائيد تا مادر شما را ارشاد نمايند. اميدوارم مشمول خاص عنايات ابوالحسن على بن موسى الرضا (عليه السلام) باشيد. (استفتاء/1229)

معاشرت با پدر خانمی که عقاید فاسد دارد

سؤال 10. پدر خانم اینجانب به دین اعتقادی ندارد و ربا خوار است و با تمسخر از اولیای دین یاد میکند، آیا رفت و آمد با ایشان درست است؟

اگر اعتقاد به وحدانيت خدا و معاد و رسالت پيامبر صلي الله عليه وآله و امامت اهل بيت عليهم السلام داشته باشد، ولي عقيده او در مسائل ديني سست بوده ، و به گناه رباخواري و امثال آن مبتلاست، رفت و آمد با اوجايز است، ولي اگر اصول و ضروريات دين را منكر شده و مثلاً قائل به حلال بودن ربا شده ( با اين كه علم به حرمت آن در شرع مقدس دارد) يا با ائمه عليهم السلام دشمني مي كند ، در صورتی که رفت و آمد شما موجب هدایت او نمی‌شود با او رفت و آمد نکنید و اگر احتمال هدايت او را مي دهيد ، مي توانيد با او رفت و آمد نموده ، و ارشادش كنيد مگر اين كه ارتباط با او موجب مفسده اي براي اهل منزل و خانواده شما گردد. (استفتاء/10864)

تجدید زیارت کربلا

سؤال 11. اینجانب بدلیل علاقه بسیار زیادی که به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) دارم 3 بار به کربلای معلّی مشرف شده ام ولی از جانب بعضی از اقوام مورد سرزنش قرار گرفته ام که چرا هزینه سفر را انفاق نمیکنم یا هزینه را به فردی که آرزو دارد به کربلا برود و پول ندارد نمی‌دهم و این در حالی است که بنده در حدّ توانم انفاق می‌کنم ولی زیارت آقا را به هیچ وجه نمی‌توانم ترک کنم به نظر حضرتعالی آیا زیارت بنده اشکال دارد ؟

در فرض مذكور هم زيارت سيدالشهدا عليه السلام از مستحبّات موكّده مي‌باشد. (استفتاء/4492)

مباحث دینی و اعتقادی ، مرجع عاليقدر شيعه حضرت آيت الله العظمى وحيد خراسانى

03 اسفند 1392 توسط صالحي

toon_2" width="28">

مباحث دینی و اعتقادی

اعتبار زیارت عاشورا

سؤال 1. آیا به نظر حضرتعالی زیارت عاشورا معتبر بوده و سند و متن آن صحیح می‌باشد؟

زیارت عاشورا نزد فقهاء (اعلی الله مقامه) از مسلّمات است و لذا معتبر بوده و احتیاج به سند ندارد. استفتاء کتبی از معظم له

معنای حقیقی توسل

سؤال 2. آیا توسّل به اهل بیت: و حاجت خواستن از ایشان با اینکه همه‌ی امور در دست خداست منافات ندارد؟ پس چرا مردم از ائمه: حاجت می‌خواهند؟

مسأله‌ی توسل یکی از مباحث بسیار عمیق در فرهنگ اسلام است و توضیح آن نیاز به بحث فراوانی دارد، ولی مختصراً به نکاتی اشاره می‌نمائیم اگر شیعه به ائمه: متوسل می‌شوند و از ایشان چیزی طلب می‌نمایند، از این جهت است که ائمه: حجّت خدا بوده و وسیله و واسطه بین خلق و خدای تعالی می‌باشند و هر عطایی که از ایشان برسد به اذن خدای تعالی و فضل اوست خدای تعالی در سوره‌ی مائده آیه‌ی 35 می‌فرماید «وابتغوا الیه الوسیلة» برای تقرب به خدا وسیله‌ای بجویید.
و از ما خواسته است که در مقام در خواست از او وسیله و واسطه‌ای قرار دهیم و بهترین واسطه و وسیله همان کسانی هستند که خدای تعالی ایشان را حجت قرار داده و در بالاترین درجات قرب قرار داشته و مقرب ترین و نزدیک ترین مخلوقات به خدای تعالی می‌باشند، لذا در دعای توسل اهل بیت: را شفیع خود در درگاه خدا قرار داده و به واسطه‌ی ایشان به خدای تعالی رو می‌نمائیم.
آنچه از آیات قرآن کریم استفاده می‌شود این است که انبیاء بزرگ الهی: نیز به اذن خدای تعالی به روا نمودن حاجات مردم اقدام نموده و به اذن خدای تعالی اموری را که از عهده‌ی انسان‌ها خارج است انجام می‌دادند، و این مطلب نه تنها شرک نیست بلکه عین توحید است، چرا که تمام این افعال به اذن الهی و دستور او صورت می‌گیرد
لذا در قرآن کریم سوره‌ی آل عمران آیه‌ی 49 آمده است که حضرت عیسی: فرمودند «انی اخلق لکم من الطین کهیئة الطیر فانفخ فیه فیکون طیرا باذن الله و ابرئ الاکمه و الابرص و احی الموتی باذن الله آیا می‌توان حضرت عیسی7 را به شرک متهم نمود؟
از آنجا که به نصّ قرآن حضرت عیسی7 مردگان را به اذن خدای تعالی زنده می‌نماید و این مطلب شرک نمی‌باشد انجام این امور از اوصیاء پیامبران: و اولیاء الهی نیز شرک نبوده و عین توحید می‌باشد

اثر توبه

سؤال 3. اینکه می گویند خدا بخشنده است این بخشندگی تا چه حد است؟ آیا اگر گناهی مرتکب شدیم و توبه کردیم خدا از عقاب کردن ما می گذرد یا در مجازات اخروی ما تا حدودی تخفیف می‌دهد؟ یعنی آیا بخشندگی خدا همه آثار گناه را پس از توبه واقعی پاک می کند یا آن را کم می کند؟

در مفروض سؤال كه توبه واقعي با شرائط آن صورت گيرد پروردگار متعال می‌پذیرد ولی اگر گناه مربوط به حق الناس باشد باید آن حق را اداء کند و با رضایت صاحب حق را تحصیل نماید . (استفتاء/10628)

نماز زیارت عاشورا

سؤال 4. آیا خواندن نماز زیارت عاشورا لازم است و كیفیت آن بعد از زیارت عاشورا چگونه است؟

نماز زیارت عاشورا در بعضی روایات قبل از زیارت و در بعضی بعد از زیارت نقل شده و در هر صورت اگر کسی بخواهد به ثواب آن زیارت با نماز آن برسد نماز آنرا هم بخواند خصوصا ً اگر هم قبل از زیارت و هم بعد از آن نماز بخواند اولی است. (استفتاء/6093)

صلوات با شنیدن نام پیامبر6

سؤال 5. اگر در وسط زیارت اسم مبارك پیامبر اکرم6 را شنیدیم آیا باید صلوات بفرستیم یا خیر؟

بنابر احتیاط واجب درود یا صلوات فرستادن بر حضرت رسول صلی الله علیه وآله و سلم در هنگام شنیدن نام آن حضرت لازم است. (استفتاء/6093)

حد آیت الکرسی

سؤال 6. آیا آیت الکرسی که در نماز خوانده میشود بایست تا کجا ختم شود تا «وهو العلی العظیم» یا تا «هم فیها خالدون» ؟

احتياط آن است كه تا (هم فيها خالدون) خوانده شود. (استفتاء/2788) (منهاج 2/بعد م 963)

سجده به کعبه

سؤال 7. آیا کعبه بت محسوب می‌شود؟

خداي متعال سرزمين مقدس كعبه را به عنوان خانه خدا برگزيده تا كساني كه او را مي پرستند ، همه به جايگاه واحدي رو بنمايند ، و کعبه را قبله گاه عبادت قرار داده است پس سجده كردن وپرستش براي خداي متعال است و به سوي خانه اوست، و بين سجده كردن براي كسي و سجده كردن به سوي مكاني فرق است. (استفتاء/11863)

عربی خواندن نماز

سؤال 8. چرا نماز را به عربی می خوانیم؟

زبان عربي كامل ترين و پرمحتواترين زباني است كه بندگان خدا با آن صحبت مي نمايند و كلمات آن، داراي معاني لطيف و دقيقي است كه معمولاً به هنگام ترجمه نمودن به زباني ديگر نمي توان آن معاني را منتقل نمود، خدا در قرآن اين زبان را به عربي مبين نام برده و قرآن را كه بزرگترين كتاب آسماني است به اين زبان فرستاده و بر بندگان خود واجب نموده است كه نماز خود را به اين زبان بخوانند و كيفيت خواندن نماز، توسط پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله ائمه علیهم السلام بيان شده است. (استفتاء/11863)

مدرسه علمیه حضرت آیت الله العظمی بروجردی (قدس سره)- مدرسه علمیه خان اين مدرسه با موقعیتي ممتاز و استثنائی، در جوار حرم کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (سلام الله عليها) در مرکز شهر مقدس قم قرار گرفته است كه براي خيل عظيمي از طلاب و اساتيد حوزه علميه قم فض

03 اسفند 1392 توسط صالحي

اين مدرسه با موقعیتي ممتاز و استثنائی، در جوار حرم کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (سلام الله عليها) در مرکز شهر مقدس قم قرار گرفته است كه براي خيل عظيمي از طلاب و اساتيد حوزه علميه قم فضاي مناسبي جهت تدريس وتدرس است…

مدرسه علمیه حضرت آیت الله العظمی بروجردی (قدس سره)- مدرسه علمیه خان

بسم الله الرحمن الرحیم

با وجود آنكه مدت زعامت مطلقه حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره) شانزده سال بوده است و سال های اول زعامت ایشان هم مصادف با ایام پرآشوبی بود که اکثر اوقات معظم له را به خود مشغول می داشت؛ ولی در همین مدت کم نيز آثار گوناگون و پرارزش تاریخی و علمي - که در گوشه و کنار این مملکت بلکه همه ممالک اسلامی و بالاتر در همه جهان- از خود به یادگار گذاشته اند، و اين امر مهم حاکی از همت عالی و روح بزرگ و اراده آهنین و بیشتر از همه توفیقاتی است که خداوند عالم به ایشان عنایت فرموده است. و ما در اين فرصت به تاريخچه و بنا يكي از مراكز تدريس و مدارس مهم حوزه علميه قم مي پردازيم

مدرسه حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره)

شهر قم به دليل اين كه يكي از كانون هاي اصلي تشيع در طول تاريخ و فضاي مناسبي براي علما و فقهاي شيعي بوده است، بدين منظور مدارس بزرگي نيز در اين شهر شكل گرفته كه محل تدريس عالمان ديني و رواج انديشه هاي اسلامي بوده است. يكي از اين مدارس علميه،

مدرسه علمیه آیت الله العظمی بروجردی یا مدرسه خان است كه در ضلع شرقی میدان آستانه حضرت فاطمه معصومه (سلام الله عليها) و جنب بازارچه معروف به گذر خان واقع شده است .

تاریخچه ساخت مدرسه حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره)

سنگ بنای این مدرسه که در نوع خود یکی از ابنیه دیدنی و زیبای شهر قم بشمار می رود به سال1123(ه.ق) توسط شخصی بنام مرحوم مهدیقلی خان (1) نهاده شده است. ساختمان اولیه مدرسه دارای چهار اتاق در یک طبقه بود، امّا با گذشت بیش از 250سال از تاریخ ساخت، عوامل مختلف آن را به ویرانه مبدل کرده بود که امکان انتفاع از آن وجود نداشت. در زمان مرجعیت و زعامت مرجع بزرگوار شیعه حضرت آیت الله العظمی بروجردی (ره) به همت ایشان این مدرسه مورد تجدید بنا قرار گرفت.

تعداد حجرات مدرسه حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره)

حضرت آیت‌الله العظمي بروجردی که به دعوت علمای قم به این شهر بعد از تشريف آوردند، این مدرسه را احیا و دوباره بنا نهادند. بعد از تجديد بنا، بنای جدید در سه طبقه و با 59 اتاق و حجره برای استفاده یکصد نفر از طلاب آماده شد. عملیات ساختمانی آن، 15 ماه به طول انجامید، يعني در رجب 1378 آغاز و در شوال 1379پایان یافت. در شامگاه متبرک هفدهم ربیع المولود1379 توسط آن حضرت افتتاح گردید.

کتابخانه مدرسه حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره)

از آنجا كه نقش کتابخانه در انتقال علوم به افراد، بسیار سازنده است. و کتاب خود، یکی از بهترین ابزارهای کمال بشری است از این رو، کتابخانه را می‏توان به عنوان کانون همایش صاحب نظران معرفي كرد . از همين رو، حضرت آیت الله العظمی بروجردی دستور فرمودند: برای استفاده طلاب این مدرسه و سایر فضلا، کتابخانه مستقلی نیز در نظر گرفته شد که در زمان حیات آن بزرگوار کتب زیادی نیز برای تجهیز خزانه آن خریداری گردید.

مستقلات مدرسه حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره)

آن بزرگوار برای تأمین بخشی از نیازهای اقتصادی و منابع مالی مدرسه یک باب ساختمان سه طبقه به عنوان موقوفه در کوچه اعتضاد الدوله (ضلع شمالی گذرخان همجوار با مدرسه)ساخته شد طبقه نخست دارای سه مغازه با کاربری تجاری و طبقات فوقانی با کاربری مسکونی مجهز به امکانات رفاهی می باشد. مدرسه خان هم اكنون يكي از جایگاهها و مراكز مهم تحصيل برای طلاب و اساتیدی است که بسیاری‌شان شناخته شده بودند.

موقعيت ممتاز مدرسه حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره)

اين مدرسه با موقعیتي ممتاز و استثنائی، در جوار حرم کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (سلام الله عليها) و مدارس عالی فیضیه ، دارالشفا، … در مرکز شهر مقدس قم قرار گرفته است كه براي خيل عظيمي از طلاب و اساتيد حوزه علميه قم فضاي مناسبي جهت تدريس وتدرس است؛ چرا كه به راحتي قابل دسترسي و استفاده است، مع الاسف تا چندي پيش مدرسه بیشتر از آنکه كاربري آموزشي داشته باشد، به عنوان خوابگاه مورد استفاده طلاب قرار می گرفت. و اين در شرايطي بود که با گرایش قابل توجه جوانان براي تحصيل در حوزه علمیه قم و افزایش تعداد طلاب در سال های اخیر لزوم تغيير کاربری از آموزشي، خوابگاهي به آموزشی محض، بسيار ضروري مي نمود که خوشبختانه این مهم به دليل فكر روشن و پوياي تولیت محترم حضرت آیت الله علوی طباطبايي بروجردی و مشورت ايشان با برخي از مراجع عظام تقليد و علماي كبار، در سال 1385(ه.ش) جامه عمل به تن پوشید و با انجام پاره اي تغييرات در ساختار مدرسه، حجرات مدرسه به مدرس تبدیل شدند و اكنون با 34 مدرس روزانه پذيراي جمع قابل توجهي از دانش پ‍‍ژ‍وهان حوزه مقدسه قم مي باشد .

گفتني است در وقف نامه اين مدرسه عبارت « براي استفاده طلاب » آمده است كه استفاده آموزشي نزديكتر به مقصود واقف است .

دروس مدرسه حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره)

در این مدرسه علاوه بر دروس خارج فقه و اصول، تفسير قرآن کریم، فلسفه، کلام و دروس مختلف دوره سطح تدريس مي شود. هم اكنون روزانه بيش از140 درس در اين مدرسه برگزار مي گردد و مورد استفاده خيل عظيم دانش پژوهان و طلاب قرار مي گيرد .

تولیت مدرسه حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره)

در زمان حیات پر بركت حضرت آیت لله العظمی بروجردی نظارت بر امورات مختلف مدرسه بر عهده دانشمند فرهیخته آیت لله حاج آقا مجتبی عراقی (رحمة الله علیه) بود. پس از رحلت آیت الله العظمی بروجردی تولیت این مدرسه برعهده فرزند برومند ایشان آیت الله زاده معظم، حاج سید محمد حسن طباطبائی قرار گرفت که تا پایان عمر شریفشان مسئولیت آن را برعهده داشتند بعد از ایشان این مسئولیت را فرزند گرامیشان حجت الاسلام والمسلمین سید محمدصادق طباطبائی بر عهده گرفت .

بعد از وفات این بزرگوار تولیت مدرسه را آیت الله علوی طباطبايي بروجردی سبط جلیل القدر و يادگار آیت الله العظمی بروجردی عهده دار شده که اقدامات عمرانی، نوسازي و تغییرات ظاهری این مرکز مهم علمی و بهبود کاربری از خوابگاهي به آموزشي تماما تحت نظر و اشراف معظم له انجام پذيرفته است .

پاورقيها

1- مهدی قلی خان ، فرزند علیقلی خان بن قرچقای خان است (1) . او مدتی در دوره شاه سلطان حسین یا شاه سلیمان متولی آستانه مقدسه بوده است . وی شاعر ،ادیب و دانشمند بوده و تخلص او در شعر صفا بوده است. دو اثر برای ا و نقل شده یکی دیوان صفا قمی و دیگری سماء الاسماء که در لغت عربی به فارسی است و کتاب مفصل و بزرگی می باشد.

2- مدرسه خان قم که در گذر عبدالله خان است ، توسط وی در سال 1123ه.ق. سا خته و تأسیس شد.

3- قبر وی در حجره كنار راهرو ورودی مدرسه مذکور است که پس از احداث خیابان ارم جزء پیاده رو شده است.

منابع

1- ر0ك:"تربت پاكان"ج1،ص244،به نقل از ” جنگ شماره 4808 خطي كتابخانه مر كزي دانشگاه تهران"(معرفي شده در فهرست آنجا 14 : 3845)، ص174،

2- ر0ك: ” تذكره نصر آبادي” محمد طاهر نصرآبادي،ص 31 0 “تربت پاكان “ج 2،ص 241-235 0″ فرهنگ سخنوران ” خيامپور ،ص337 0

3-ر0 ك : ” الذريعه ” ج9،ص 610-609 وج 12،ص228 0 “تربت پاكان “ج1 ،ص244 0

4- ر0ك: “الذ ريعه “ج12، ص228 0 “تربت پاكان ” ج2، ص235 0

5- ر0 ك : “تربت پاكان “ج2 ، ص241 0

بیت حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره) در قم بیت آیت الله العظمی بروجردی(ره) با ده ها سال سابقه به عنوان یکی از کانون های توجه شیعه،

03 اسفند 1392 توسط صالحي

بیت آیت الله العظمی بروجردی(ره) با ده ها سال سابقه به عنوان یکی از کانون های توجه شیعه، هزاران خاطره تلخ و شیرین را در حافظه تاریخی خود ثبت کرده است.

بیت حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره) در قم

«بسم الله الرحمن الرحیم»

((تاریخچه بیت آیت الله العظمی بروجردی))

مقدمه⁽¹⁾

این بیت تاریخی با زیبایی خیره کننده اش یکی از آثار با ارزش معماری و مجموعه ای بی نظیر از ظرائف و ریزه کاری هاست. ستون ها، درب ها و پنجره ها، گچبری های ظریف و هنرمندانه اش، نشان از تلاش و همت فرزندان این سرزمین هنر پرور دارد.

معمار و کارگرانش، خشت های خانه را با ذکر صلوات و لااله الا الله بر هم نهادند و ستون هایش را با ختم سورهی مبارکه حمد و توسل به ذوات مقدسه معصومین بر پا کردند.

سید علی بلور فروش، عاشق بود و عاشق در همه جا، جمال معشوق را می طلبد و برای همین ابعاد خانه را 14 متر در 14 متر قرار داد و 14 ستون و 14 درب و 14 پنجره در این بنا به کار برد تا عشق خود را به آستان 14 معصوم علیهم السلام اظهار کرده باشد(2) و بارش انوار رحمت الهی بر این بیت مستدام باشد. این بیت شریف از آن روز تا به امروز که نزدیک به یک صد و پنجاه سال از عمرش می گذرد، همواره محفلی شکوهمند برای تعظیم شعائر اسلامی و خصوصاً سوگواری ائمه اطهار علیه الاف التحیة والثناء بوده است و به هنگام اقامت مراجع بزرگوار، خاصه ایام اقامت آیت الله العظمی بروجردی(ره) رونق بیشتر را به خاطر دارد و نیز روزهایی که برفراز منبر منورش بزرگانی چون مرحوم حاج شیخ عباس قمی(3) (ره) صاحب اثر ماندگار و مقدس مفاتیح الجنان ومرحوم فلسفی(4) زبان گویای اسلام به افاضه ونشر فضائل اهل بیت می پرداختند.

تاریخ ساخت

خانه آیت الله العظمی بروجردی(ره) دراستان قم، شهر قم، خیابان آذر،کوچه تکیه آقا حسن(كوچه شماره 6) واقع شده است.با توجه به کتیبه کاشی کاری منصوب در سر در ورودی، این بنا متعلق به سال 1312 هجری قمری (حدود سال 1247 هـ .ش) است.

زمین این بیت را مرحوم سید علی اكبر بلور فروش (تاجر معروف قمی) خریداری می کند و این منزل را می سازد.

مالکین و ساکنین خانه

پس این منزل بر حسب آنچه که به دست آمده نزدیك به 137 سال پیش توسط مرحوم سید علی بلور فروش بنا شده و بعد از ایشان در ملک پسرشان سید محمد آقا زاده بوده است. مرحوم آقای سید علی بلور فروش در این جا سکونت کرد. و محل زندگی اش بوده. آن گونه که نقل کردند قسمت بیرونی و اندرونی (داخلی و خارجی) به هم متصل بوده یعنی دیوار وسط وجود نداشت. مرحوم آیت الله العظمی شیخ محمد اراکی خاطره ای را نقل کردند. ایشان فرمودند: من یادم هست که این اندرونی و بیرونی ساختمان یکی بود. اما دیوار وسطش نبود. وآقای سید علی بلور فروش روضه می گرفت یکی در دهه محرم و یکی در دهه اول جمادی الثانیه که فاطمیه دوم می شود. ده روز روضه می گرفت. آیت الله العظمی شیخ محمد علی اراکی می فرمودند ما سال ها این جا در این مجلس در منزل آقای سید علی بلور فروش پای منبر مرحوم آقای شیخ عباس قمی می رفتیم. ایشان به شیخ عباس قمی خیلی علاقه داشت، لذا خیلی سفارش می کرد که نفس حاج شیخ عباس قمی به این در و دیوار و آجرها خورده، باید حفظ شود، این ها قداست دارد. این خانه از قدیم الایام محل رفت و آمد بزرگان بوده است. مرحوم آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی مدتی در این منزل اقامت داشته اند. پیرمردهایی که هستند مثل آقای ضیاء بیگدلی خاطراتی از آن وقت دارد. یکی هم داماد مرحوم آقازاده. مرحوم سید علی بلور فروش پسری داشته به نام آقای سید محمد آقا زاده، داماد این آقازاده الان در قید حیات اند.حضرت آیت الله علوی می گوید:من از این ها شنیدم که می گفتند مرحوم حاج شیخ عبدالکریم که وارد قم شد مدتی را در اینجا سکونت کرد. اندرون را از مرحوم آقای سید علی بلور فروش اجاره کرده و از بیرونی هم استفاده بیرونی کرده است. حتی آقای ضیاء بیگدلی نقل کرد که مرحوم آقای شیخ عبدالکریم کنار ستون ایوان نشسته بودند و مردم در حیاط اجتماع کرده بودند و دست مرحوم حاج شیخ را می بوسیدند و مرحوم شیخ هم به آنها یک قرانی عیدی می دادند. بعداً مرحوم حاج شیخ عبدالکریم خانه ای خریداری می کنند. ظاهراً کسی که برای حاج شیخ خانه خریده است، خانم نجم السلطنه (مادر دکتر مصدق) بوده است.

تبعید علمای نجف به قم

هم زمان با تبعید آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی(5) از عراق به ایران در 1302 ش رضاخان سردار سپه به منظور تثبیت انحصاری قدرت خود، برای جمهوری شدن ایران تبلیغ و تلاش می کرد. در آن زمان، اکثر روشنفکران موافق تغییر رژیم از سلطنت به جمهوریّت بودند.

روی هم رفته، در عمل و نظر، قاجاریان پایگاه سنتی خود را در میان مردم از دست داده بودند و اکثریّت نمایندگان مجلس هم طرفدار تغییر رژیم از مشروطه سلطنتی به جمهوریت بودند. به همین دلیل، اولاً، ریاست کلّ قوا که در قانون اساسی با پادشاه بود، به تصویب مجلس به رضاخان سردار سپه (رییس الوزراء) تفویض شد تا احمدشاه نتواند او را از ریاست وزرایی عزل کند و ثانیاً، اگر رأی رضاخان بر تصویب لایحه ی جمهوریت قرار گرفته بود، حتماً با اکثریتی که طرفداران او در مجلس (بر اثر اعمال نفوذ سردار سپه) داشتند، دیر یا زود این لایحه تصویب می شد.

بزرگ ترین دلیل منصرف شدن سردار سپه از جمهوریت این بود که رهبران روحانی (از جمله آیت الله اصفهانی) تغییر نظام سیاسی ایران را به جمهوری مصلحت ندانستند و در ملاقاتی که سردار سپه در قم(در همین بیت) با سه مرجع بزرگ وقت: آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی، آیت الله میرزا حسین نائینی(6) و آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی(7) داشت، علماء نظر خود را در مورد جمهوری و نقشی كه حاضرند برای رضاخان بپذیرند به او اطلاع دادند. به گفته دكتر مهدی حائری یزدی (فرزند آیت‌الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی) در آن دیدار به رضاخان گفته شد كه علما حاضرند حتی او را به عنوان پادشاه (البته پادشاهی درحدنقش دیوار(8)) بپذیرند،اما «جمهوری» برای ایشان قابل قبول نیست. لذا توافق شد که گفت و گو از جمهوریت موقوف شود. مخبرالسلطنه هدایت می نویسد: «بین علما و دولت ایران التیامی شده است و معهود است معاودت نمایند. سردار سپه هم برای تودیع به قم رفت».

رضاخان پس از بازگشت از قم، اعلامیه ای صادرکرد که با توافق مراجع تقلید (آیات عظام اصفهانی، نائینی و حائری یزدی ) از جمهوریت منصرف شده است و آیات ثلاثه نیز در قم اعلامیه ی واحدی حاکی از همین توافق منتشر کردند.

احمد شاه با شنیدن خبر موقوف شدن جمهوری، با صدور فرمانی از پاریس، رضاخان را از ریاست وزرایی معزول کرد. در پی این فرمان عزل، سردارسپه به حال قهر تهران را به مقصد ملك شخصی‌اش در رودهن ترك گفت. او ضمناً اعلام كرد قصد دارد به «عتبات» برود. احمدشاه كه در اروپا بود از این فرصت بهره گرفت و مستوفی‌الممالك را تلگرافی به رئیس‌الوزرایی منصوب كرد. اما هواداران سردارسپه در روزنامه‌ها و ارتش نمایش قدرت به راه انداختند و مجلس را وادار كردند بار دیگر به سردارسپه ابراز تمایل كند….

تحقیر رضاخان

پس از اتمام جلسه(در همین بیت)، مرحوم سید ابوالحسن حرکت خیلی زیبایی انجام می دهد. آقای سید ابوالحسن اصفهانی به رضاخان می گوید: من شنیده ام حضرت اشرف برای بر قراری امنیت در مملکت خیلی زیاد مسافرت می فرماید و به جاهای مختلف می روند من بر جان شما خائفم و می خواهم دعای سفر در گوش شما بخوانم. (با لهجه اصفهانی) رضاخان هم تشکر می کند و می آید جلو تا سید ابوالحسن در گوششان دعا بخواند. چون رضاخان قدش بلند بوده و مرحوم آقای سید ابوالحسن کوتاه قد بوده. رضاشاه برای این که گوشش را جلو دهن سید ابوالحسن بیاورد ناچار خم می شود. مرحوم سید هم دعای مفصلی می خواند رضاخان هم ناچار می شود و دست مرحوم آقای سید ابوالحسن را می بوسد و می آید بیرون بعداً به قائم مقام گفته بود که در بین این علماء، سید یک آدم ناقلایی(زیركی) است. باید خیلی مواظبش باشیم.

از قضایای دیگری که در این بیت شریف واقع شده ورود احمد شاه به آن است. احمد شاه در سفر آخرش به اروپا به دیدن آقای سید ابوالحسن اصفهانی می آید. آقای سید ابوالحسن اصفهانی مرجع اعلای شیعه و او هم شاه مملکت بوده، لذا به قم آمده بود وبرای خداحافظی خدمت مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی در همین منزل می رسند.

بنابر این هم مرحوم حاج شیخ عبدالکریم در این خانه سکونت داشته اند و هم آقای سید ابوالحسن و هم مرحوم میرزای نائینی و این جزء افتخارات این خانه است.

مرحوم آیت الله العظمی بروجردی هم از سال1324 هـ.ق به مدت 15 سال در این منزل به صورت اجاره نشینی سکونت داشته اند، سپس در سال 1339هـ.ق یکی از خیرین علاقه مند به معظم له به نام حاج مهدی صبوحی این خانه را برای ایشان خریداری نمودند.

مشخصات بیت شریف

این بنا متشکل از دو بخش بیرونی و اندرونی است. کل مساحت بنا 1200 متر مربع است که 400 متر آن زیر بنا است. مجموع اتاق های منزل هفت باب است. بیرونی خانه تقریباً دست نخورده باقی مانده است. ستون های بلند سنگی که فقط به خاطر پوسیدگی قسمت پایینی آن تعویض شده است و سرستون هایی که بسیار زیبا حجاری شده است. ستون ها همه از سنگ یک تکه ساخته شده است.

خانه یک آب انبار دارد که اکنون چاپخانه است و یک بادگیر که در پشت بام است. حوض میان حیاط توسط یک جوی آب که از بیرون خانه می آمده، پر می شده و از سمت دیگر خانه به بیرون هدایت می شده است. دو اتاق در ابتدای ورودی خانه قرار گرفته است که یکی از اتاق ها برای مرحوم سید محمد حسن احسن حسابدار و امین مالی آیت الله بروجردی بوده است ویک اتاق در کنار آن برای پاسخ به سوالات شرعی مراجعین اختصاص داشته است. در قسمت انتهایی بیرونی یک اتاق برای دیدار های ایشان بوده که هم اکنون این جایگاه با نصب عکس معظم له مشخص شده است.

علاقمندان ميتوانند با كليك كردن روي همين لينك تصاوير مربوط به آيت الله العظمي بروجردي را مشاهده نمايند.

اندرونی خانه شامل یک حیاط نسبتاً بزرگ با یک حوض در میان آن و درخت های انار است. سمت راست خانه بنای تازه سازی است که با خراب شدن قسمت قدیمی منزل دوباره ساخته شده است. این قسمت محل زندگی آیت الله بروجردی بوده است.

حضرت آیت الله سید محمد جواد علوی بروجردی می گوید:

اولین اتاق درسمت راست، اتاق خصوصی آیت الله بروجردی بوده که ملاقات های مهم با شخصیت های برجسته کشوری در آنجا انجام می شده و حتی محمد رضاشاه هم در این جا با ایشان ملاقات داشته است. ایشان همین جا بعضی از مطالعاتشان را انجام می دادند. در کنار این اتاق یک هال نسبتاً بزرگ وجود دارد که برای بخش مکاتیب (نامه ها) استفاده می شده که در آن ایشان به نامه های مراجعین پاسخ می دادند و در کنار آن اتاقی برای همسرشان هست و در قسمت فوقانی هم خادمه ایشان سکونت داشته است.

اما بخش دیگر اندرونی از قدیم باقی مانده است. این را از ستون های سنگی و درب های اتاق ها می توان فهمید. یک شبستان مسقف هم در جلوی اتاق ها واقع شده است.

حضرت آیت الله علوی بروجردی درباره کاربرد اتاق ها می گوید:

از سمت چپ، اولین اتاق کتابخانه ایشان است که به بیرونی متصل است. اتاق بعدی برای دیدارهای خصوصی و اتاق سوم برای دیدارهای عمومی استفاده می شده است.

رنگ به کار رفته در اندرونی خانه آبی آسمانی است و بسیار جذاب. درب ها از قدیم به همین رنگ بوده است. تخت های نسبتاً بزرگ در حیاط خانه به چشم می خورد که ظاهراً در بروجرد استفاده می شده و از آنجا آورده شده است. تخت ها هم به رنگ آبی است، گرچه بر اثر متروک بودن این قسمت، تخت ها تقریباً از بین رفته است. با اینکه بیشتر از یک قرن از بنای خانه می گذرد، اما خانه هنوز فرسوده نشده است و بسیاری از نقاط خانه به همان بنای قدیم باقی مانده است.

وضعیت کنونی

برگزاری مناسبت ها و مراسم :

يكي از عوامل مهمي که در تقويت ايمان و تثبيت ارزش‏هاي معنوي و بنيادهاي اخلاقي، نقش بسزایی دارد، برپايي و تشکيل مجالس و محافل حضرات معصومين (عليهم السلام) است و نيز به منظور حفظ و احیای شعائر اسلامی بيت رفيع مرجعيت شيعه از زمان حيات پربركت حضرت آيت الله العظمي بروجردي(قدس سره) مراسمات مختلف اسلامي و مذهبي برگزار ميشده است؛ اما از زماني كه حضرت آیت الله سید محمد جوادعلوی طباطبایی بروجردی (دامت برکاته) توليت و مديريت اين بيت شريف را پذيرفتند، برگزاری تمامي مناسبت های مختلف مذهبی و اسلامي با شكوه بيشتر و تلاش مضاعف ادامه يافت، به گونه ايي كه موجب احياي دوباره آن بيت رفيع شد. قابل ذكر است، در كليه وفیات و شهادات و نيز اعیاد و موالید خاندان رسالت و ائمه اطهار (عليهم السلام)، همچنين برپايي مجالس عزاداري در دهه اول محرم، دهه آخر صفر، ایام فاطمیه و در تمامي لیالی متبرکه ماه رمضان و نيز در تمامی پنج شنبه های طول سال، براي دلدادگان به پیامبر اعظم(صلي الله عليه وآله) و اهل بيت عصمت و طهارت ايشان و تشنگان زلال معرفت آن بزگواران، با افاضه خطبای فرزانه و دانشمند و نيز مداحان و مرثيه ثرايان اهل بیت، پذیرای دوستداران و محبین خاندان رسالت ميباشد.

شايان ذكر است، هم اكنون بيت شريف حضرت آيت الله العظمي بروجردي(قدس سره) واقع در «خيابان انقلاب كوچه شماره 6» دفتر حضرت آیت الله سید محمد جوادعلوی بروجردی(دامت بركاته) ميباشد و مورد توجه عاشقان و محبين به آن مرجع عاليقدر جهان تشيع قرار دارد و دربهاي آن بيت رفيع به روي علاقهمندان باز ميباشد.

علاقمندان ميتوانند با كليك كردن روي همين لينك، تصاوير مربوط به مراسمات دفتر حضرت ايت الله علوي بروجردي را مشاهده نمايند.

ثبت بیت آيت الله العظمي بروجردي در فهرست آثار ملی ایران

يكي ديگر از كارهايي که با پی گیری جدی حضرت آیت الله سید محمد جوادعلوی بروجردی و همکاری صمیمانه مسئولین میراث فرهنگی استان قم، به انجام رسید، ثبت بیت شريف رفيع مرجعيت در فهرست آثار ملی ایران است، تا گامی برای ماندگاری این بیت شریف باشد .

…………………………………………………………………………………

1- لازم به ذكر است بعضی از مطالب اخذ شده در این قسمت (تاریخچه) برگرفته از مصاحبه ای است كه با حضرت آیت الله سید محمد جواد علوی بروجردی صورت گرفته است.

2- دوانی،علی، مفاخر اسلام،ج12، انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ چهارم ،ص 200 الی 205،با تصرف و تلخیص.

3- حاج شیخ عباس قمی ستاره تابناك آسمان علم و فضیلت درحدود سال 1294 ه . ق. در شهر مقدس قم و در فضایی معنوی به دنیا آمد. پدر بزرگوارش مرحوم كربلائی محمد رضا یكی از علاقه مندان و شیفتگان اهل بیت علیهم السلام و مردی پرهیزگار و صالح بود و مادر وی زنی پارسا و مؤمنه بود كه سعی تمام در انجام واجبات الهی داشت و یكی از ویژگیهای آن بانو گرانقدر، اهمیت فوق العاده به نمازِ اول وقت بود.

او بعد از طی مراحل تحصیل در زادگاه خویش، در سال 1316ه . ق. و در 22 سالگی به منظور تكمیل و ادامه تحصیل، عازم حوزه علمیه نجف اشرف گردید.

همزمان با هجرت مرحوم آیت الله حاج آقاحسین قمی از عتبات عالیات به مشهد مقدس، ایشان هم از قم عازم مشهد رضوی علیه السلام شد و در آنجا به پیشنهاد آیة الله قمی با دختر برادر ایشان، ازدواج كرد و چهار فرزند او ثمره همین ازدواج بود.

محدث قمی حدود 12 سال در مشهد مقدس اقامت كرد و بعد از مدتی به همدان و سپس به قم رفت و بعد از واقعه گوهرشاد به نجف عزیمت كرده و تا پایان عمر خویش در آنجا زندگی كرد.

او سرانجام در شب شنبه 22 ذی الحجه سال 1359ه . ق. در سن 65 سالگی دعوت حق را لبیك گفته و به لقاءالله پیوست. مرحوم آیة الله العظمی حاج سید ابوالحسن اصفهانی بر جنازه مطهرش نماز خواند و بعد از تشییع با عظمتی كه توسط بزرگان و مراجع و عموم مردم انجام شد در صحن مطهر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام جنب تربت پاك استادش میرزاحسین محدّث نوری مدفون گردید.

4- حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی فلسفی در سال 1286 ش در تهران متولد شد ، پس از طی دوران دبستان به تحصیل صرف و نحو و مقدمات علوم دینی پرداخت و دروس سطح و خارج را نزد پدر آموخت . فلسفه را نیز نزد آقا میرزا مهدی آشتیانی ، آقا میرزا طاهر تنکابنی و آقا سید کاظم عصار و آقا شیخ ابراهیم امامزاده زیدی آموخت ، بعد از هجرت به قم مجدداً به خاطر بدی آب و هوا به تهران برمی گردد و پایه ی کار خود را منبر رفتن قرار می دهد و در 19 سالگی از جمله مدعوین سخنرانی در مجلس شورای ملی می گردد و در طول دورانی که ایشان به منبر می رفته همواره از مسائل سیاسی- اجتماعی غافل نبوده و به صورت علنی علیه اسرائیل موضع گیری می کرد .

ایشان همزمان با ورود مرحوم آیت الله العظمی بروجردی به قم(1325ش)، به عنوان نماینده ویژه آن مرجع بزرگ- جهت مذاكره و ابلاغ پیام هایشان به شاه، نخست وزیران ودولتمردان- برگزیده شد وتا پایان عمر معظم له وظایف محوله را به خوبی وبا هوشیاری وكیاست تمام،انجام می داد

با شروع نهضت امام خمینی آقای فلسفی نیز در همگامی با آن، خطابه های تند ایراد می کرد که منبرهای شب های تاسوعا و عاشورا در مسجد شیخ عبدالحسین بازار تهران در سال 1343 از جمله آنهاست . ایشان در سال 1357 از طرف ساواک دستگیر می شود . آقای فلسفی پس از ورود امام در تهران و به درخواست حضرت امام بعد از هفت سال ممنوعیت اولین سخنرانی خود را نزد امام ایراد می کند . با پیروزی انقلاب اسلامی ، ایشان تا پایان عمر خود به فعالیت های مختلف و منبرهای روشنگر خویش ادامه داد و بالاخره در روز 27 / 9 / 1377 در سن 93 سالگی دار فانی را وداع گفت و در حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی در شهر ری به خاک سپرده شد . مجموعه خاطرات ایشان تحت عنوان « خاطرات و مبارزات حجت الاسلام فلسفی » توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر گردیده است .

5 - مرحوم آیت الله العظمی حاج سید ابوالحسن اصفهانی ، از علمای بزرگ و از مراجع تقلید ، در سال 1284 ، هـ . ق در قریه ی « مدرسیه » ی لنجان اصفهان تولد یافت . تحصیلات اولیه ی خود را در اصفهان به انجام رساند و از محضر ابوالمعالی کرباسی استفاده کرد . سپس به نجف رفت و در آنجا مجتهد جامع الشرایط شد ، ایشان از جمله شاگردان آخوند ملا محمد کاظم خراسانی و میرزا محمد تقی شیرازی به شمار می رفت . پس از درگذشت مرحوم نائینی در مردادماه 1315 مرجعیت عامه ی شیعیان جهان به وی رسید . آیت الله حکیم ، آیت الله شیخ عبدالنبی اراکی و آیت الله میرزا هاشم آملی از جمله شاگردان ایشان بودند .

رساله ی عملیه ی آن مرحوم به « صراط النجاه » موسوم است . آیت الله اصفهانی در نهضت استقلال عراق همراه علمای دیگر نقش مؤثری ایفا کرد . ایشان سرانجام در روز دوشنبه نهم ذی الحجه ی 1365 برابر با 13 / 8 / 1325 در سن 81 سالگی از دنیا رحلت کرد و در صحن مطهر امیرالمؤمنین ( ع ) دفن شد .

6- در سال 1341 هـ. ق وقتی ملك فیصل در عراق قصد انجام انتخابات و تشكیل مجلس شورای ملی را داشت ،‌علمای وقت به دلیل ضایع شدن حقوق شیعیان كه دو سوم عراق را تشكیل می دادند ، حكم تحریم انتخابات را صادر كردند . این حكم از طرف آیت الله شیخ مهدی خالصی صادر گردید كه آیت الله نائینی و آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی آن را امضاء نمودند . در اثر این فتوا سر و صدای عجیبی در عراق بر پا شد و دولت تصمیم گرفت آنها را از عراق تبعید كند . بدین ترتیب آیت الله خالصی ، آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی و آیت الله نائینی به همراه جمعی از علما از عراق به ایران تبعید شدند . آیت الله نائینی و آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی پس از توقف در كرمانشاه و همدان به مدت ده ماه در قم به سر بردند تا این كه مجدداً در سال 1342 هـ. ق با عذرخواهی ملك فیصل ، مجدداً راهی عراق گردیدند .

اما آیت الله حاج میرزا محمد حسین نائینی یكی از بزرگترین مراجع عصر خویش در 17 ذیقعده سال 1276 هـ . ق در نائین چشم به جهان گشود . تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خود به انجام رسانید و درادامه تحصیل و پیگیری سطوح عالیه به حوزه نجف رهسپار گردید و در ردیف شاگردان آیت الله میرزا محمد حسن شیرازی و آیت الله سید محمد اصفهانی قرار گرفت و در محضر آیت الله ملا محمد كاظم خراسانی حضور یافت . مرحوم نائینی در اثر اطلاعات وسیع در علوم ریاضی ، حكمت و فلسفه و عرفان و احاطه به كلیات فقه ، امتیازات خاصی در میان علمای نجف اشرف داشت . ایشان علم اصول را با دقت تمام و جدیت خاص به صورتی منظم و خالی از پیچیدگی تهذیب و تنقیح نمود . طلاب زیادی از كشورهای مختلف اسلامی در درس ایشان حاضرگشته و ایشان عنایت خاصی نسبت به شاگردان خود داشته . ایشان در روزگار سیاه خفقان قاجاری بود كه كتاب » تنبیه الامه و تنزیه المله » را نوشت و انواع استبداد و خودسری و حكومت خودكامه پادشاهان مستبد را با منطق و حكمت نشان داد و وظایف علما و فقها را نسبت به دین و اوضاع جاری بیان نمود . مرحوم آخوند خراسانی و مرحوم شیخ عبد الله مازندرانی بر این كتاب تقریظ نوشته و مأخوذ بودن اصل مشروطیت را از متن شریعت محمدی » صلی الله علیه و آله و سلم » مورد تأیید و امضاء قرار دادند . ایشان این كتاب را در سال 1327 ،‌درست هیجده سال پس از فتوای میرزای شیرازی نوشت . كتاب « تقریرات نائینی » نیز از پرخواننده ترین كتابهای اصولی ایشان است . « لباس مشكوك » ،‌‌ « رساله لاضرر و وسیله النجاه » از دیگر آثار فقهی – اصولی ایشان است . در سال 1341 وقتی ملك فیصل در عراق قصد انجام انتخابات و تشكیل مجلس شورای ملی را داشت ،‌علمای وقت به دلیل ضایع شدن حقوق شیعیان كه دو سوم عراق را تشكیل می دادند ، حكم تحریم انتخابات را صادر كردند . این حكم از طرف آیت الله شیخ مهدی خالصی صادر گردید كه آیت الله نائینی و آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی آن را امضاء نمودند . در اثر این فتوا سرو صدای عجیبی در عراق بر پا شد و دولت تصمیم گرفت آنها را از عراق تبعید كند . بدین ترتیب آیت الله خالصی ، آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی و آیت الله نائینی به همراه جمعی از علما از عراق به ایران تبعید شدند . آیت الله نائینی پس از توقف در كرمانشاه و همدان به مدت ده ماه در قم به سر برد تا این كه مجدداً در سال 1342 با عذرخواهی ملك فیصل ، مجدداً راهی عراق گردید . آیت الله نائینی در 26 جمادی الاول 1355 مطابق با 26 مرداد 1315 به رحمت خدا رفت .

7- مرحوم آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، از بزرگان فقها و مراجع شیعه در سال 1276 هـ ق متولد شد. تحصیلات خود را ابتدا در یزد و سپس عتبات عالیات، نزد اساتید بزرگی چون سید محمد فشارکی، میرزا محمد تقی شیرازی، میرزای بزرگ شیرازی و آخوند خراسانی ادامه داد و به مرتبۀ عالی اجتهاد نایل آمد و در کربلا، حوزۀ درس مستقل تشکیل داد. در سال 1332 هـ .ق به اراک مهاجرت کرد و در آن جا به مدت هشت سال، به پرورش طلاب وفضلا پرداخت. در سال 1340 به قصد زیارت به شهر مقدس قم رفت و به اصرار علما وفضلای قم، رحل اقامت افکند و حوزۀ علمیۀ قم را بنیان گذارد. در حوزۀ درس این روحانی عالی مقام، فقهای بزرگی چون آیات عظام: سید محمد تقی خوانساری، سید احمد خوانساری، سید صدرالدین صدر، شیخ محمد علی اراکی، سید محمد رضا گلپایگانی و دیگران پرورش یافتند. از شاگردان ایشان، بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله خمینی است. آیت الله حائری زندگی زاهدانه ای خود را حتی در زمان مرجعیت و ریاست حوزۀ علمیه حفظ کردند و به فضایل اخلاقی بسیار آراسته بودند. آیت الله حائری در سال 1355 هـ ق (1315 هـ ق) دارفانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت. مدفن این عالم بزرگوار در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه (س) واقع است.

8- مراجع تقلید به رضا شاه گفتند:باید مثل نقش روی دیوار باشی!

درجریان جمهوری خواهی رضاخان، وی تصمیم گرفت به قم برود تا دیداری با مراجع تقلید یعنی مرحوم شیخ عبدالکریم حائری یزدی، مرحوم نایینی و مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی داشته باشد. شیخ عبدالکریم حائری لازم دانست پیش از این دیدار مطالبی را که قرار است گفته شود با یکدیگر هماهنگ کنند. برای همین، جلسهای با حضور دو مرجع دیگر تشکیل شد و همگی تصمیم گرفتند به رضاشاه بگویند نباید دیکتاتوری کنی و حداکثر نقش سمبلیک پادشاه را داشته باشی و «اگر بخواهی یک پادشاهی باشی، آن هم پادشاهی که فقط مانند نقش روی دیوار است.» گوش مرحوم نایینی سنگین بود و برای همین خیلی سخت می شنید. پس از تشکیل جلسه «وسط صحبت، مرحوم نایینی بدون اینکه مناسبت داشته باشد مرتباً اشاره می کرد به دیوار و می گفت که پادشاه باید مثل نقش دیوار باشد. رضاشاه یک مرتبه هاج و واج شد که این آقا چه می گوید؟ آخر اصلا مناسب نبود که آقای نایینی بگوید نقش دیوار. اما او مرتبا اشاره می کرد به دیوار و می گفت: نقش دیوار، نقش دیوار. سردار سپه خیلی متعجب شده بود تا اینکه از فرط تحیر از ما سوال کرد که ایشان از نقش روی دیوار مقصودشان چیست؟ ما گفتیم حقیقتا مقصود ایشان این است و ما هم تأیید می کنیم که باید پادشاه در مملکت مثل نقش دیوار باشد.» (ر.ج. ص 20و21 / خاطرات دکتر مهدی حائری یزدی).

9- باید دانست قسمت بیرونی بیت آیت الله بروجردی(بیت شامل دو قسمت اندرونی و بیرونی است) ،وقف می باشد كه تولیت آن با دو فرزند مرحوم آیت الله العظمی بروجردی بود وپس از حیات آنها به فرزندان ذكورشان كه از نوادگان مرحوم آیت الله العظمی بروجردی هستند منتقل شد لذا پس ازفوت نوادگان ارشد آیت الله بروجردی در جلسه ای كه با حضور تمامی نوادگان صورت پذیرفت ،مدیریت بیرونی بیت به حضرت آیت الله سید محمد جواد علوی بروجردی واگذار گردید.

كتابخانه حضرت آيت الله العظمي بروجردي قدس سره (كتابخانه مسسجد اعظم قم) مجموع کتابهای کتابخانه آیت الله بروجردی را بالای 100 هزار جلد برآرود می کنیم،

03 اسفند 1392 توسط صالحي

مجموع کتابهای کتابخانه آیت الله بروجردی را بالای 100 هزار جلد برآرود می کنیم، حدودا 6800 عنوان در این مجموعه نسخه خطی و 12 هزار عنوان کتاب چاپ سنگی داریم که 8 هزار عنوانش بدون تکرار است.

كتابخانه حضرت آيت الله العظمي بروجردي قدس سره (كتابخانه مسسجد اعظم قم)

فعالیتهای کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی

در گفتگو با اسماعیل راهنورد

کتابخانه جامع و مرکز اسناد حوزه های علمیه

جناب آقای اسماعیل راهنورد دانش آموخته حوزه علمیه قم و مدیر کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی است که در گفتگو به شرح اقدامات انجام گرفته در این کتابخانه پرداخته و منابع موجود در آن را از نظر کمی و کیفی ارزیابی کرده است.

کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی چگونه و در چه سالی تأسیس شد؟

وقتی مرحوم آيت الله العظمي بروجردی تصمیم گرفتند مسجدی در جوار بارگاه ملکوتی حضرت معصومه (سلام الله علیها) بنا کنند، زمین های اطراف ضلع غربی حرم را خریداری کردند و مسجد با مساحت حدودا 13هزار متر مربع بنا شد.

معمار مسجد مرحوم آقای لرزاده بود . بعد از بنای مسجد بعضی فضلای حوزه به مرحوم آقا مراجعه می کنند و می گویند مسجدی با این شکوه و عظمت نیازمند این است که کتابخانه ای هم داشته باشد. طبق نقل قول مرحوم آقای مهدوی صفت، از کتابداران قدیمی کتابخانه، حضرت آقا به آقای لرزاده دستور دادند این قضیه در مسجد لحاظ شود. ایشان بعد از بررسی های متعدد تصمیم گرفتند بالای راهرو، در ضلع غربی مسجد، کتابخانه را بنا کنند.

کتابخانه در ساختمان قبلی، دو سه متر بیرون از وضعیت ساختمان مسجد بود. معلوم بود بعدا به محیط مسجد اضافه شده. به هر حال سال 1340 این کتابخانه توسط آیت الله زاده آيت الله العظمي بروجردی و با اهدا دو جلد کلام الله مجید از طرف مرحوم آيت الله العظمي بروجردی افتتاح شد. قرار بود در نیمه شعبان افتتاح شود که به دلیل کسالت مرحوم آيت الله العظمي بروجردی این اتفاق نیفتاد. بعد از افتتاح کتابخانه مرحوم آقای مقدس اصفهانی نزدیک به 3 هزار جلد کتاب های خودش را به این کتابخانه اهدا کرد و شاکله کتابخانه شکل گرفت. مرحوم آقای فرید اراکی، فرد بعدی بودند که کتابهایش را اهدا کردند. ایشان هم نزدیک به 2 هزار نسخه اهدا کرد. خود مرحوم آيت الله العظمي بروجردی حدودا 3 هزار نسخه به این کتابخانه اهدا کردند. دیگر بزرگان حوزوی مثل حضرت امام و مرحوم آقای مرعشی هم کمابیش کتاب اهدا می کردند. از واقفین عمده کتاب به این کتابخانه مرحوم حاج محمد رمضانی، صاحب نشر کلاله خاور بود. ایشان مجموعه نفیسی را برای خودش جمع آوری کرده بود که کتابخانه ای را به نام صاحب الامر تأسیس کند. بعد از فوتش طبق وصیت او، این مجموعه که شامل حدودا 40هزار کتاب چاپی و 2 هزار نسخه خطی بود به کتابخانه مسجداعظم منتقل شد. بخش اعظم این کتابها چاپ سنگی و چاپ های اول بود. یک سری پایان نامه و مجموعه کتب درسی وزارت آموزش و پرورش از دوره قاجار تا سال 1340 در آن مجموعه بود. کتابخانه تا سال 1374 زیر نظر تولیت مسجد اداره می شد.

بنا به درخواست مرحوم آقای آشتیانی، سرپرست کتابخانه بهره برداری کتابخانه به شورای عالی حوزه های علمیه واگذار شد و فعالیتهای کتابخانه زیر نظر سرپرستی مدیر وقت حوزه، آقای استادی، جدی تر شد. با توجه به این که فضای مخزن خیلی محدود بود آقای استادی یک طبقه دیگر به مخزن اضافه کردند. کتاب ها را دوباره ثبت کردند. دستی به سرو صورت سالن ها کشیدند و تقریبا مراجعات کتابخانه سرو سامان گرفت.

سال 1386 آيت الله علوی بروجردی از استاندار وقت درخواست کرد ساختمان کتابخانه بازسازی شود. ساختمان قبلی کتابخانه حدودا چهارصد متر مربع بود ولی ساختمان جدید حدودا 4 هزار متر مربع است. اخیرا هم کتابخانه طبق ساختار جدید مرکز مدیریت زیر نظر معاونت پژوهش حوزه به همراه کتابخانه آیت الله حائری به عنوان کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد حوزه های علمیه فعالیت می کند. این دو کتابخانه الآن در ساختار مرکز مدیریت حوزه های علمیه، کتابخانه های مرجع و مرکزی حوزوی هستند.

حضرت امام در چه تاریخی به این کتابخانه کتاب اهدا کردند؟

قبل از انقلاب. نشریه کتابخانه که در سال 1345 چاپ شده این را نشان می دهد. این اطلاعات را از همان نشریات داریم. هر وقت کسی کتاب اهدا می کرد در شماره همان ماه نشریه کتابخانه ثبت می شد. اسم حضرت امام هم جزء اهدا کنندگان کتاب به این کتابخانه ثبت شده است. چند بار هفت جلد، هشت جلد یا بیست جلد کتاب اهدا کرده اند. چندین نوبت ایشان، مرحوم آقای مرعشی و مرحوم آقای گلپایگانی کتاب اهدا کردند که آن موقع ثبت شد.

قبل از راه اندازی این کتابخانه وضعیت کتابخانه های حوزه چگونه بوده؟

کتابخانه مرحوم آقای حائری، کتابخانه آستانه و کتابخانه مدرسه حجتیه و قبل از این در مدرسه فیضیه به عنوان کتابخانه های اصلی قم فعال بود. بعد کتابخانه مسجداعظم به عنوان چهارمین کتابخانه مهم شهر توسط آيت الله العظمي بروجردی ساخته می شود.

برای دسترسی آسان پژوهشگران به متون، تاکنون چه اقداماتی انجام داده اید؟

کار کتابخانه تهیه منابع، ساماندهی منابع و ارائه اطلاعات است. ما در هر سه بخش فعال هستیم. هم کار مجموعه سازی را به صورت کارشناسی انجام می دهیم، هم کار ساماندهی را. منابعی که به کتابخانه می آید به صورت دقیق فهرست نویسی می شود و توسط نرم افزار خاص کتابداری در دسترس مراجعه کنندگان قرار می گیرد.

ظاهرا به تازگی در بحث کتابخانه دیجیتالی هم اقداماتی داشته اید. با چه هدف و انگیزه ای دست به این اقدام زده اید؟

بعد از این که ساختمان جدید کتابخانه در سال 88 افتتاح شد، یکی از نیازهایی که برای کتابخانه در نظر گرفتیم بخش بانک اطلاعات کتابخانه بود. برای این که طلاب و فضلا بتوانند از نرم افزارهای علوم اسلامی استفاده کنند در کتابخانه بانک اطلاعاتی راه اندازی کردیم. منابع کتابی دیجیتال و نرم افزاری را این جا مستقر کردیم. از نظر نرم افزاری با مرکز تحقیقات علوم اسلامی نور و مراکز دیگری که نرم افزار تولید می کردند، هماهنگ بودیم. این مقدمه ای برای کار کتابخانه دیجیتال ما شد. با توجه به نیاز پژوهشگران به نسخ خطی، کار اولمان این بود که عکس های نسخ خطی کتابخانه را به صورت فایل دیجیتال و پی. دی. اف در آوردیم. الآن در نرم افزار کتابخانه تمام منابع خطی و آثار ما به صورت دیجیتالی داخل شبکه کتابخانه هست. از طریق اینترنت نیز بخشی از آثار خطی کتابخانه همراه با اطلاعات کتابشناختی اش در دسترس پژوهشگران و محققین است. الآن هم کار کتب سنگی را شروع کرده ایم . تصویربرداری این آثار، که حدودا 8 هزار نسخه است، دارد تمام می شود. همزمان کار دیجیتال سازی اش را هم داریم انجام می دهیم. امیدواریم در آینده نزدیک این ها را به عنوان آثار خاص در اختیار مراجعه کنندگان قرار دهیم.

حمایت حوزه و دولت را از این کتابخانه چگونه ارزیابی می کنید؟

معمولا کتابخانه با حمایت مرکز مدیریت حوزه های علمیه و نهادهای مرتبط اداره می شود. بخشی از نیازهای کتابخانه هم توسط تولیت محترم کتابخانه حضرت آیت الله علوی تأمین می شود. بودجه هایی که در نظر می گیرند بالاخره برای کارهای روزمره کتابخانه جوابگو است. بحمدالله تا به امروز توانسته ایم با همین بودجه های محدودی که در اختیار کتابخانه قرار می دهند خدمات خوبی به مراجعین ارائه دهیم.

برای حفظ و نگهداری آثار گرانسنگ علمای شیعه چه اقداماتی انجام داده اید؟

مخزن جداگانه ای را برای نسخ خطی کتابخانه در نظر گرفته ایم که امکانات ویژه تری نسبت به مخزن اصلی دارد.آثار خطی آنجا نگهداری می شود.کارهای بیمارستانی و مرمت به آن صورت نداریم.کارهای مقدماتی را در مورد نسخ انجام داده ایم. کتاب هایی که جلد نداشتند یا به مرمت جزئی نیاز داشتند را سروسامان داده ایم. الآن وضعیت نسخ خطی ما نسبتا خوب است. اسنادی که از بزرگان مانده را به عنوان سند علمی جدا کرده ایم. چند صد سند جدا شده که الآن در کنار آثار خطی در مخزن خطی نگهداری می شود. امیدواریم انشاء الله این ها را فهرست و نمایه سازی کنیم و در اختیار مراجعین قرار دهیم.

کتابخانه آیت الله بروجردی از نظر کمی و کیفی از چه منابعی برخوردار است؟

از لحاظ کمیت نسبتا کتابهای خوبی دارد. حدودا 6800 عنوان در این مجموعه نسخه خطی داریم. 12 هزار عنوان کتاب چاپ سنگی داریم که 8 هزار عنوانش بدون تکرار است.

در فهرست نویسی اخیری که به صورت تفصیلی شروع کرده ایم حدودا 30 هزار عنوان فهرست نویسی شده است.

مجموع کتابهای کتابخانه را بالای 100 هزار جلد برآرود می کنیم. سعی کردیم بیش از دو نسخه از کتابهای تکراری را در کتابخانه نگهداری نکنیم. از لحاظ کمیت هم مجموعه مرحوم حاج محمد رمضانی بسیار غنی بوده است. مخصوصا با وجود کتاب های چاپ اول این مجموعه. مثلا نسخه چاپ اول«رساله جهادیه» را داریم که دو نسخه دارد، یکی در کتابخانه مسجداعظم است و یکی در کتابخانه ملی ثبت و نگهداری می شود. دومین کتاب چاپی ایران«زاد المعاد» را داریم. کتابهایی که در خارج از کشور چاپ شده اند بعضا قدمتشان به بیش از چهارصد سال می رسد. نسخه های منحصر به فردی داریم که نسخه دومش را ندیده ایم. سعی می کنیم این ها را به صورت فاکسیمیلیه چاپ کنیم. در این زمینه با مؤسسه بیاض همکاری هایی را شروع کرده ایم. امیدواریم بتوانیم این ها را به صورت چاپ عکسی حفظ و نگهداری کنیم.

آیا آثار خطی بزرگان دینی را هم نگهداری می کنید؟ اگر جواب مثبت است برای مرمت و حفظ و احیانا انتشار این آثار تا الآن چه کار کرده اید؟

بله کتاب هایی از آثار مرحوم شیخ بهایی، ملاصدرا، علامه مجلسی و دیگران با دستخط خودشان داریم. این ها را در همان مخزن نسخ خطی، که ویژه همین کار ساخته شده نگهداری می کنیم. برای این که این آثار آسیب نبیند و مراجعین بتوانند از آن استفاده کنند از همه این ها عکس برداری کرده ایم. تصویرشان توسط کتابخانه دیجیتال در اختیار مراجعین قرار می گیرد. البته نیاز است که در این زمینه بیشتر سرمایه گذاری کنیم. کتابخانه های حوزوی، مرکزی برای امور بیمارستانی کتاب می خواهند تا آثار خطی در آن جا آفت زدایی و مرمت شود. امیدواریم در آینده بتوانیم این بخش را ایجاد کنیم. چون فقط آثار کتابخانه مسجداعظم و فیضیه نیست. به هر کتابخانه حوزوی که پا می گذاریم می بینیم نسخ خطی خوبی دارد که متأسفانه به علت نبود امکانات در استان ها و شهرستان ها به خوبی نگهداری نمی شود. برای حفظ این آثار باید همت بیشتری انجام گیرد.

کتابخانه آیت الله بروجردی در مرکز ثقل حوزه یعنی جوار کریمه اهل بیت و مدرسه فیضیه قرار دارد. برای پاسخگویی به مراجعین فراوانی که دارید چه تمهیداتی را انجام داده اید؟

با توجه به این که بزرگ ترین دروس حوزوی در مسجداعظم است برای مراجعین کتابخانه محدودیت مکانی داریم. دروس مراجع در مسجداعظم برگزار می شود و فضلای حوزه بعد از پایان درس برای کارهای تحقیقیشان به همین کتابخانه مراجعه می کنند. نزدیک ترین کتابخانه به آن ها این جاست. لذا سطح علمی مراجعین کتابخانه ما در حد اتمام سطح سه حوزه است. با دریافت مدرک ارزیابی سطح سه، طلاب را برای نوشتن پایان نامه سطح سه یا سطح چهار قبول می کنیم. نیز سالن مستقلی در کتابخانه برای خانم ها در نظر گرفته ایم. ظرفیتش حدودا 120 نفر است که هم خواهران طلبه و هم اساتید دانشگاهی و حوزوی استفاده می کنند. آن جا هم همین شرایط را دارد. یعنی دانشجویان دوره ارشد یا طلاب سطح سه و چهار حوزه خواهران از این سالن ما استفاده می کنند.

چه امکانات سخت افزاری و نرم افزاری را در اختیار پژوهشگران قرار می دهید؟

کسی که عضو کتابخانه می شود می تواند از بانک اطلاعات(کتابخانه دیجیتال) ما استفاده کند. البته این بخش را باید توسعه بدهیم. این کار مستلزم هزینه هایی است. اگر در آینده بتوانیم بودجه را جذب کنیم در این زمینه برنامه هایی داریم. باید افراد بتوانند خارج از بانک اطلاعات از شبکه داخلی کتابخانه و اینترنت استفاده کنند. این امکانپذیر است. فقط مستلزم بعضی هزینه ها و دریافت خدمات اینترنت خوب است. با توجه به محدودیت های اینترنت و میزان مراجعات کتابخانه در این زمینه یک مقدار مشکلاتی را داریم.

شرایط عضویت در این کتابخانه چیست؟

کسانی که می خواهند از این کتابخانه استفاده کنند باید مدرک اتمام پایه ده حوزه را ارائه دهند. این سختگیری به خاطر این است که نوع منابع کتابخانه بیشتر به درد محققین و پژوهشگران می خورد. می خواهیم آن قشری که به کتابخانه مراجعه می کنند کار کتابخانه ای و تحقیقی انجام دهند نه این که بیایند به عنوان صرف از سالن مطالعه آن استفاده کنند. بخشی از بار را کتابخانه فیضیه به دوش گرفته و طلاب پایه شش به بالا می توانند از سالن های آن جا استفاده کنند. با توجه به قرب مکانی، این کار مشکل نیست.

چالش ها و مشکلات پیش روی شما در حوزه کتابداری و کتابخوانی چیست؟

با توجه به نیاز حوزویان به این کتابخانه ها و درخواست های مکررشان، با کمبود نیروی متخصص رشته کتابداری مواجهیم. بالاخره این رشته غیر حوزوی است. کمتر کسانی از حوزویان هستند که جذب این رشته شوند و به صورت تخصصی رشته کتابداری را بخوانند. مشکل دیگر فضای محدود است. باید فضایی ایجاد کنیم که کتاب ها را به صورت امانی یا دیجیتال به خانه های مردم بفرستیم.

محدودیت زمانی کتابخانه ها هم از جمله مشکلات ماست. این کتابخانه ها باید بیشتر از این فعالیت کنند. الآن کتابخانه از ساعت 7 صبح تا 9 شب یکسره فعال است. علاقه مندیم که اگر بشود شیفت شبانه را هم حداقل در یکی از سالن هایمان برقرار کنیم تا کسی که می خواهد شب مطالعه کند فضایی در قم داشته باشد و بیاید در جوار بارگاه ملکوتی حضرت معصومه از کتابخانه استفاده کند. در قم کتابخانه شبانه نداریم.

اقدامی در این زمینه کرده اید؟

ما محدودیت نیرو داریم. اگر مرکز مدیریت بتواند برای شیفت شب هم نیرویی در نظر بگیرید آمادگی داریم شیفت شبانه را هم راه اندازی کنیم. بارها در این زمینه درخواست هایی خدمت مسئولین داده ایم. به هر حال خواسته ایم به عنوان یک کتابخانه حوزوی تمام استانداردهای کتابخانه ای را رعایت کنیم. چه در موضوع مجموعه سازی اش، چه در موضوع ساماندهی منابع و چه در موضوع ارائه خدمات کتابداری. در این زمینه معاونت محترم پژوهش حوزه، حاج آقای عماد، انصافا کمک زیادی به ما کرد. با دعوت از کارشناسان ارشد کتابداری و اساتید این فن، توانستیم مشاوره های خوبی بگیریم. ساختار خوبی برای کتابخانه نوشته شده، اساسنامه جامعی برای آن تدوین شده. جا دارد از زحمات ایشان در این بخش تشکر کنم. تولیت محترم کتابخانه با مرکز مدیریت حوزه های علمیه هم تعامل خوبی دارد که دست ما را برای تعامل بهتر با مرکز مدیریت کاملا باز گذاشته و این باعث شده کتابخانه رشد خوبی داشته باشد.

تعاملتان با کتابخانه های دیگر در حوزه تخصصی چگونه است؟

یک ارتباط حداقلی داریم. البته تفاهم نامه هایی را با کتابخانه مجلس و کتابخانه ملی امضا کرده ایم. جلسات هماهنگی بین مسئولین کتابخانه های عمده قم برگزار می شود. با انجمن کتابداری قم هم در ارتباط هستیم. با همه این ها برای تبادل کتاب و کارهای جزئی و نیازهای مراجعین فقط با کتابخانه فیضیه ارتباط کاری و تفاهم و همکاری داریم. یعنی اگر مراجعین به پایان نامه یا کتابی نیاز داشته باشند که متعلق به کتابخانه فیضیه است، ما از آن جا می گیریم و به آن ها می دهیم تا استفاده کنند.

چند نفر نیرو دارید؟

نیروهای خدمات و کارشناس ما کلا 38 نفرند. 25 نفر این ها را مرکز مدیریت حوزه ها تأمین می کند. بقیه افراد بخش کارشناسی کتابخانه را تشکیل می دهند که حقوقشان را تولیت محترم کتابخانه تأمین می کنند. این مجموعه در دو شیفت کامل از ساعت 7 صبح تا 9 شب مشغول به کار است.

********************************************

منبع: هفته نامه آستان امام خميني(ره) (حريم امام) - سال دوم - شماره 102 - پنجشنبه 3 بهمن 1392

در پايان ميتوانيدادامه تصاوير مربوط به

بخشهاي مختلف كتابخانه حضرت آيت الله العظمي بروجردي (قدس سره) را مشاهده نماييد.

مسجد اعظم قم مسجد اعظم قم مسجدی است در جوار آرمگاه فاطمه معصومه که در سال ۱۳۳۷ ه.خ. به سعی و اهتمام آيت الله بروجردي ساخته شد...

03 اسفند 1392 توسط صالحي

مسجد اعظم قم

مسجد اعظم قم مسجدی است در جوار آرمگاه فاطمه معصومه که در سال ۱۳۳۷ ه.خ. به سعی و اهتمام آيت الله بروجردي ساخته شد…

در توصيف مسجد اعظم

مسجد اعظم قم مسجدی است در جوار آرامگاه فاطمه معصومه سلام الله عليها که در سال ۱۳۳۷ ه.ق. به سعی و اهتمام آيت الله بروجرديساخته شد.

معمار این بنا حسین لرزاده بوده، و از جمله مساجد سه ایوانی است. ارتفاع گنبد ۲۴ متر است.^[^۱^]

اين مسجد امروزه يكي از مهمترين مراكز تدريس حوزه علميه قم است. جلسه تدرس درس حضرت آيت الله العظمي وحيد خراساني، حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي، حضرت آيت الله العظمي سبحاني، حضرت آيت الله العظمي شبيري زنجاني، حضرت آيت الله العظمي نوري همداني، حضرت آيت الله العظمي جوادي آملي و نيز آيت الله علوي بروجردي همه روزه در اين مسجد برگزار ميگردد.

آشنايى بيشتر با مسجد اعظم قم

«لمسجد اسس على التقوى من اول يوم احق ان قوم فيه».

يكى از آثار دينى با عظمتى كه به همت والاى مرجع تقليد عالم تشيع، حضرت آيت الله العظمى بروجردى تاسيس گرديد، مسجد اعظم قم بوده كه در كنار حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها جهت رفاه حال زائران ساخته شد. البته اين بناى رفيع تنها مسجدى است كه با شرائط خاص آن در مجاورت آستان رفيع فاطمى بنا گرديده است.

انگيزه تاسيس مسجد

اساسى‌ترين انگيزه آن فقيه فرزانه براى بناى چنين مسجد عظيمى، اين بود كه آن بزرگوار بارگاه كريمه اهل بيت عليهم‌السلام را فاقد مسجد مناسبى مى‌ديد كه زائران بتوانند در آنجا از فضاى روحانى بيشترى بهره ببرند، لذا مشاهده اين خلأ مهم بود كه ايشان را بر چنين تصميم والايى واداشت. چنانچه خود ايشان (بنابر نقل حضرت آيت الله فاضل لنكرانى دام ظله در اين رابطه مى‌فرمود: بنا دارم در جوار حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها مسجدى چون مسجد گوهرشاد بنا نمايم).

از سوى ديگر پيش‌بينى آن بزرگوار اين بود كه حوزه مقدسه قم در درازمدت به فضايى وسيع و مناسب جهت برگزارى دروس حوزويان در سطوح مختلف به ويژه دروس خارج مراجع عظام نياز دارد و چه بهتر كه اين مركز در جوار حرم مطهر و با نام مسجد باشد. چنانچه قرار گرفتن مدفن آن عبدصالح خدا در كنار درب ورودى اين مسجد، گواهى صادق بر اخلاص و پاكى نيت اوست. و به حق مى‌توان آن را يكى از مصاديق روشن (لمسجد اسس على التقوى من اول يوم) به شمار آورد.

تاريخ تأسيس

كلنگ بناى اين مسجد در روز يازدهم ذی القعده 1373 هـ.ق، سالروز ولادت با سعادت حضرت على بن موسى الرضا علیه السلام برابر با بيست و يك تيرماه 1333 هـ.ش طى تشريفات خاصى به زمين زده شد.

گنبد مسجد اعظم قم

مسجد اعظم كه حقاً اسمي بامسمي و اعظم مساجد عالم اسلامي است از ابنيه ايست كه در ساختمان آن حسن منظر بامتانت پيكر توام گرديده است

اين مسجد پرشكوه از آثار برجسته مرحوم آيت الله حاج آقا حسين بروجردي است كه از سال 1376 قمري تاپايان عمر به ساختمان آن با پشتكاري نمايان همت گماشت.

مقصوره موسع و معظم آن را با آجر و گچ به سبك قديم كه قرنها متروك شده بود بنياد نهاد تا قرنها بر سر پا بماند زيرا طول پوشش هاي تير آهني هنوز آزمايش نشده است و در بناي گنبد مرتفع آن هم ابتكاري به خرج داد كه ده چندان گنبدهاي مشابه خود دوام يابد چه كه ابتداء دستور داد تا استخوان بندي آن را با مفتول بپا داشتند و در سر بند مفاصل آن با اكسيژن جوشكارى به عمل آوردند و سپس از هر طرف ، اين اسكلت فلزى را با آجر پوشاندند، يعنى در طرفين آن از داخل و خارج جدارى به قطر چهارده آجر، هر طرف هفت رديف با ملات كه متشكل از سيمان و آهك و ماسه بود، بالا بردند، به طورى كه طول عمر آن هزار سال قابل پيش بينى است .

قاعده گنبد از خارج و داخل چهار ضلعى متساوى به دهانه 19 و ارتفاع 24 متر با تزئينات متنوع مرمرى و كاشى كارى است كه در چهار گوشه آن نيم طاقى بالا آورده شده و صورت مربع را با نقشه يزدى سازى به شكل فلكه اى در آورده اند و نيز پا طاق پوشش عرقچينى آن را بالا برده اند.

در ضلع جنوبى اين مقصوره محرابى است مجلل و مضلع پنج تركى به دهانه 3 و ارتفاع 5 متر با ازاره مرمرى و بدنه و جرزهاى كاشى كارى معرق و پوشش مقرنس خوش قطارى در سه رديف از كاشى هاى شفاف خوش رنگ و لعابى است كه در سينه آن ترنجى نمودار و در ميانه آن به خط ثلث طلايى كلمه مبارك الله خوانده مى شود. البته گنبد و بقيه قسمت هاى مسجد، مملو از هنر معمارى و تزئينات فراوان است

درب منبت

و در داخل مسجد از همين ايوان دربي دولنگه و بزرگ و عالي نصب شده است كه سراپاي كنده كاري داراي گلهاي برجسته و كتيبه هايي برجسته خاتمي و از جمله دذر قسمت بالاي چهار چوب آن آيه ذيل خاتم كاري شده :«انما يعمر مساجد الله من آمن بالله واليومالآخر واقام الصلوة آتي الزكوة ولم يخش الاالله فعسي اولئك ان يكونوا من المهتدين»

و در پايان به خط ريزي (تقديمي سيد جلال الدين بني هاشمي طهران 1380 عمل شهميرازي منبت شده است)

كرياس

و در عقب درب مذبور كرياسي است مثمن مختلف الاضلاع بدهانه 11 و ارتفاع 11 متر كه جهات فرعيش باندازه يك متر و نيم داراي صفه اي محرابي است و جهات اصليش 3/30 متر ميباشد و مقبره آيت الله بروجردي در قسمت شمالي آن قرار دارد كه اگر اسپر ميانه مسجد و كرياس برداشته شود به عمارت مدرس و مقابر الشيوخ از مسجد بالاي سر مرتبط ميگردد

و محل وي قبر سابقاً راهروي بود كه با عبور از آن به كرياس جلو مسجد بالاسر و مدرسه مادرشاه و از آنجا به صحن عتيق در ميآمدند و آن مرحوم محل دفن خود را تعيين نموده در وقفنامه مسجد تصريح كرده اند كه دفن اموات در محوطه مسجد ممنوع و دفن ايشان هم مجوزي براي دفن متوليان ديگر نخواهد شد.

مرقد آيت الله بروجردي در كرياس

بر روي مرقد وي لوحي بزرگ و يك پارچه از سنگ مرمر نفيسي به ارتفاع 70/ و عرض 90/ و طول 85/1 متر ميان تهي كه هرگاه وارد و به نهند به سنگاب مرمر ميماند و لبة آن عريض و گيلوئي است نصب شده است كه در چهار لبه آن طره پيچ و گيلوئي ابزار زده و در چهار نبش آن ستوني مارپيچ باسروته ستون گلداني حجاري گرديده است و اين لوحه داراي كتيبه هاي متعددي حاكي از نام و نسب آنمرحوم به خط برجسته نستغليق است و روي آن عبارت ذيل جاري شده است.

«آيت الله العظمي و امام الفقها حسين بن علي بن محمد بن عبدالكريم بن المراد بن شاه اسدالله ابن جلال الدين امير بن الحسن بن مجدالدين ابي المكارم بن عبادبن ابي المجد بن عباد بن علي بن قوام الدين بن اسمعيل الديبا بن ابراهيم الغمر بن الحسن المثني ابن الامام ابي محمد الحسن بن اميرالمومنين و سيد الوصيين علي بن ابيطالب عليهم السلام »

باري اين كرياس كه اگر جدارش كاشيكاري گردد يكي از ابنيه جالب توجه مسجد ميگردد داراي ازاراايست از سنگ سياه دور ابزار زده و جرزهائي از آجر تراش است كه باندازه قطر كاشيكاري از روي ازراه عقب چيده شده اند و مدخل كرياس از جهت اصلي كه باندازه قطر كاشيكاري از روي از اره عقب چيده شده اند و مدخل كرياس از جهت اصلي جنوبي است و از ضلع غربي آن راهي بگوشواره شرقي گشوده ميشود و از شماليش درگاهي بدهليز صحن باز است و از ضلع شرقي آن درگاهي بجانب عمارت مدرس پيش بيني شده است كه جلو آن را تيغه آجري بالا برده اند و اميد است در آينده نزديكي گشوده گردد. پوشش اين كرياس رسمي بندي بادوال كاشي فيروزه اي و مزين بمقرنس آجري است كه در نقطه مركزي آن هواكش و نورگير به صورت مضلع باز و بر فراز آن كلاهكي هشت ضلعي با درگاه هاي هشتگانه بالا برده اند

و زمين آن سنگ فرش و سطح شرقي كه مقبره باني در آن واقع است مرمر پوش و حدود سي سانتي متر از كف بقيه كرياس ارتفاع دارد

مقصوره مسجد اعظم

اما مقصوره اين مسجد كه در وسعت و رفعت و زينت در عالم اسلام كم نظير بلكه فاقد نظير است سراپا آراسته به كاشيكاري معرق بالاي ازاره مرمري مي باشد

قاعده گنبد از خارج و داخل چهار ظلعي متساوي به دهانه 19 و ارتفاع 24 متر با تزيينات متنوعه مرمري و كاشيكاري است كه در چهار گوشه آن نيم طاقي بالا آورده صورت مربع را با نقشه يزدي سازي به شكل فلكه اي در آورده پاطاق پوشش عرقچيني آنرا بالا برده اند.

در ضلع جنوبي اين مقصوره محرابي است مجلل و مضلع پنج تركي به دهانه 3 و ارتفاع 5 متر با ازاره مرمري و بدنه و جرزهاي كاشيكاري معرق و پوشش مقرنس خوش قطاري در سه رديف از كاشيكاري شفاف خوشرنگ و لعابي است كه در سينه آن ترنجي نمودار و در ميانه آن به خط ثلثي طلائي (الله) خوانده ميشود.

و بالاي ازاره تمام جرزها و جدارها مقصوره مزين به كاشيكاري معرق شفافي است كه به منزله قدح بزرگ منقش كه معكوس نهاده باشند جلوه گري ميكند و در اين پوشش نيز اسكلت سازي آهني و استخوان بندي فلزي توأئم با جوشكاري به عمل آمده است.

و ارز اظلاع شرقي و غربي اين مقصوره سه درگاه به دو گوشواره طرفين باز است و از وسط ضلع شمالي آن فقط يك درگاه به ايوان مجلل آني الذكر گشوده ميشود

منبر مرمر

در اين مقصوره وجود يك اثر نفيس هنري ديگري از منبر مرمري جلب توجه ميكند اين منبر با ده پله و نشيمنگاه لبه دار و دست اندازش به عرض يك متر و ارتفاع 2متر و 20 سانتي متر متشكل از سه پارچه سنگ سفيد و شفاف مرمر حجاري شده است

ورودي دست انداز برجسته آن روي پله پائيين در هر طرف دو گوي مرمر آمايشمي رنگ و متضمن خطوط طبيعي زيبايي نصب گرديده است.

ودر بدنه تكيه گاه بالاي منبر يعني عقب نشيمنگاه داراي كتيبه اي است كه به خط نستعليق برجسته طلائي كه روي آن عبارت (تقديمي حاج ابوطالب قاروني) حجاري شده است

و در ابتداي پايه نيم طاق جنوب غربي در ميانه ترنجي زمينه سفيد به خط مشكي عبارت (العبد الضعيف حسين لرزاده) و در مقابل آن روي پايه نمي طاقي شرقي در ترنجي ديگر عبارت (كاشي تراش حسين برهاني اصفهاني) خوانده ميشود كه تا دقت نشود به چشم نميخورد

ايوان جلوه مقصوره

در مدخل مقصوره از صحن ايوان مجللي است بدهانه 11 و عذرض 9 و ارتفاع 22 متر كه ازاره اش به ارتفاع 30 را متر از سنگ ساهي است كه قسمت بالا و پايين آن ابزار زده و زياده متين است

و بالاي ازاراه تمام جداره از جرز و اسپر طرفين درگاه زيباي ورودي و جبهه آن آراسته به بهترين كاشيكاري معرق با نقشه ترنج كشي است

و دركمر گاه ايوان بالاي درب ورودي مقصوره و درگاه مجلل آن دو كتيبه متداخل يكي به خط ثلثي آشكار و ديگري به خط كوفي به طور كمربندي به عرض 80 درصد معرق شده است كه روي آن پس از بسم الله آيه مباركه نور تا جمله (يوما تتقلب فيه القلوب و الابصار) و در پايان آن عبارت (كتيبه احمد اخوان 1377) خوانده ميشود كه روي تيزه طاقبند ورودي كلمه جلاله (الله) به خط طلائي درشتي جلب توجه ميكند

و بالاي كتيبه آراسته به قاب بندي متضمن تابلوهاي كاشيكاري معرق است.

ودر ميانه قابهائي آن سه ترنج نمودارند و در ترنجهاي طرفين به خط نستعليق مشكي در زمينه سفيدي يك طرف عبارت (كاشي تراش حسين برهاني اصفهاني) و در طرف ديگر (بناء محمد ولد غلامعلي شعرباف) و در ترنج كشيده وسطي به خط طلائي عبارات ذيل معرق شده اند.

«بر حسب اراده حضرت آيت الله بروجردي مدظله در سال 1347 قمري بنياد گرديد اثر حسين بن محمد معمار معروف لرزاده»

كه اين تاريخ هاي مختلف سال بناي هر قسمت را روشن ميسازد

و در جبهه ايوان بزرگزير هره دندانه آجري لب بام كتيبه اي است به خط ثلثي سفيدي كه روي آن آيات سه گانه از آخر سوره مباركه حج يعني (يا ايها الذين آمنوا اركعوا واسجدوا واعبدوا ربكم و افعلوا الخير لعلكم تفلحون (تا) واعتصموا بالله هو موليكم فنعم المولي و نعم النصير) نوشته شده است

گنبد

و بر فراز مقصوره ياد شده گنبدي است شلجمي شكل و معظم به قطر 24 و ارتفاع 24 متر باعنقي استوانه اي بارتفاع 7 متر مشتمل بر شانزده درگاه زيبا بادرهاي شيشه اعلا سراپا آراسته به كاشيهاي معرق زمينه آبي آسماني و نقشه بند اسليمي داراي كتيبه اي در منتهاي اليه عنق به خط ثلثي سفيد است كه روي آن چند سوره قرآني خوانده ميشود.

و در فواصل درگاهاي داخل ترنجهائي اسامي جلاله جلب توجه ميكند

اما در سطح فرازين در بين كاشيكاريها درزهائي نمودار است كه از سهل انگاري و عدم مداقه بناي كاشيكار حكايت ميكند و چه بسا همين درزها موجب نفوذ آب برف و باران به پشت كاشيهاي و در نتيجه باعث ريزش آنها در ييخساري بگردد

دو گلدسته در طرفين ايوان مقصوره

و در طرفين ايوان بزرگ جلو مقصوره دو گلدسته بلند و مجلل است اين گلدسته ها به قطر 20/3 متر ارتفاع از سطح زمين 60 و از سطح بام 40 متر در اسلوب ساختمان با گلدسته هاي طرفين ايوان آينه مشابه است يعني ابتدا هشت تركي ورودي آن مقرنس و بالاي آن قسمتي مخروطي گلداني ورودي آن قلمه استوانه اي و داراي مقرنسي در زير نعلبكي است با اين تفاوت كه روي آنها غرفه هائي سه مرتبه ساخته شده است و با اينكه ارتفاعشان از سطح بام با آنها يكسان به نظر ميرسد در عين حال به اندازه هشت متر ارتفاع ايوان مسجد نسبت به ايوان آينه و حدود شش متر ارتفاع دو غرفه اضافي حدود چهارده متر از گلدسته هاي آستانه مرتفع تر مي باشند كه يكي از آنها جديداً كاشيكاري گرديده داراي كتيبه گلوبندي سوره كوثر و از حسن منظر بيشتري برخوردار شده است

دو گوشواره چهل ستوني طرفين

و در جانب مقصورخه از شرق و غرب دو گوشواره يا شبستان چهل ستوني يكنواخت به صورت چهار ضلعي متساوي به وسعت 30 در 30 ارتفاع 8 متر با طاقي تخت از تير آهن و آجر كه در پنج رديف برفراز پانزده ستون قطور استوانه اي و بيست نمي ستون حمل شده است و روي آن را با قشري از قير اندود ساخته سپس با سيمان فرش كرده اند ميباشد و در زير آن بفاصله كمي پوشش تزييني افزوده اند بدين توضيح كه نخست به وسيله تيرآهن هائي عمود بر يكديگر قاب بندي كرده در هر چشمه يك قاب برجسته ساخته اند و درون هر قابي نه قابچه با آهن قلمه اسكلت بندي كرده اند كه اندكي برجستگي دارند و ميانهآنها را شيشه پوش كرده روي قابها و قابچه ها را سيمانكاري نموده اند كه با اتصال فيش برق چراغهاي پشت شيشه ها را روشن ميشوند كه ازاره آن با ارتفاع 1 متر و هفتاد از سنگ مرمر كرمان و جدار آن با سيمان سفيد اندود شده است

تالار سراسري جلو شبستانها

و جلو هريك از دو گوشواره ها يا شبستانها تالاري است سراسري هريك به طول 30 متر و عرض 5 ارتفاع 10 متر كه پوشش زيرين با پنج چشمه و شش قابجه بندي شيشه پوش بر فراز شش ستون استوانه اي از بتن مسلح و سر ستونهاي مقرنس سنگي است كه در پنج درگاه به جانب شبستان و يكدرچه به راه پله جنب ايوان از هر تالار گشوده است و جلو هريك درهاي زيبائي نصب گرديده لب كليه در گاه ها با سنگهاي سي سانتي متر ابزار زده آراسته است

و بين درگاهها جرزها ئيست كه ازاره آنها سنگ سياه دو ابزار زده ورودي آنها به عرض ده سانتي متر كاشيكاري زمينه فيروزه اي منقش به نقوش گل بوته و بالاي آنها به عرض سه سانتيمتر سنگ مشكي و برافزار آن به عرض سي سانتي متر سنگ تراويتن و روي آن دگر باره سه سانتي متر مرمذر مشكي صيقلي و بالاي آن آراسته به كاشيكاري معرق با نقشه قاب بندي است كه در بدنه هر جرزي شش ترنج و درون هر ترنجي يكي از اسامي جلاله به خط ثلثي طلائي يا سفيدي معرق شده اند.

و بالاي درگاها زير پوشش هر تالار كتيبه اي است به عرض چهل سانتي متر به خط سفيد ثلثي كه روي آن سوره هاي متعددي از قرآن خوانده ميشود

و سطح ايوان با سنگهاي مرمر ماشيني سفيدي در ميانه قابي از سنگ سياه فرش شده است كه از سطح صحن حدود سي سانتي متر ارتفاع دارد

صحن

و جلو ابنيه توصيف شده سراسر صحني مروح و متشكل از سه قسمت قراردارد كه قسمت نخست به عرض 18 طول 90 متر سراسري است و قسمت دوم به واسطه وجود بنا يكي مخزن كتب و ديگري آبدار خانه يا انبار مسجد بيست متر از قسمت اوليه كمتر ميشود يعني از شرق به غرب 70 متر و از جنوب به شمال 93 متر است و قسمت سوم به صورت شكم دريدگي و به هيئت پنج تركي است كه درد و نبش آن دو گلدسته قرار دارد و طول اين قسمت 54 متر و عرضش 20 متر ميباشد

اما گلدسته ياد شده از سطح بام حدود 5متر ضلع مربع و سه متر استوانه و يك متر مقرنس و روي آن نعلبكي و دو تالارچه هشت تركي با هشت ستون ساخته شده است و روي آن تالار چه دومي قدري كوچكتر است و برفراز پوشش آن قبه اي امرودي بنياد گرديده است كه جدارش آجري و در معرض كاشيكاري است.

گنبد شمالي يا كارگاه فني

و در ضلع شمالي شكم دريدگي صحن گنبدي ديگري است كه از لحاظ حسن معماري ممتاز است و اينك بدون تزيينات به صورت كارگاه فني كاشي تراشان درآمده استو داراي گنبد شلجمي است كه پس از كاشيكاري و كسب حسن منظر بيشتري بايد مورد توصيف قرار گيرد

راهرو غربي و موافق آن

اما مدخل كتابخانه در ساحل رودخانه واقع و داراي جلو خاني است كه در يك طرف آن هفت باب مغازه با غرفه هاي فوقاني است كه جديد كه در يك طرف آن هفت باب مغازه با غرفه هاي فوقاني است كه جديد ساز و موقوفه مسجد است و دومين درب مسجد ميباشد از اين درب ورودي به محوطه اي رو باز وارد ميشوند كه چاه عميق در جانب غربي آن واقع است و برفراز آن بالكني زده شده است و برفراز چاه سنگابي است يكپارچه از مرمر بشكل گلدان به قطر بيش از يك متر بالبه برجي كنگره دار طره اي اهدائي قاروني واقف منبر مرمري سابق الذكر كه بر فراز آن رو پوشي از شيشه قرار داده آن را از دستمالي و لمس عابرين مصون داشته اند و در اطراف آن حوضي ساخته شده است كه آب چاه مستقيماً وارد سنگاب گرديده از اطراف آن به اين حوضچه سرازير ميگردد و از آنجا به سوي حوض بزرگ وسط صحن و حوضها وضو خانه و غيره جاري ميشود

ايوان سر درب غربي

و جلو درب ورودي مسجد و كتابخانه از جلو خان ياد شده ايواني است به صورت پنج ظلعي به دهانه 5 متر و 50 و عرض 2 مت ارتفاع 14 متر بااراده اي از سنگ سياه ابزتر زده و جرز و اسپر كاشيكاري معرق بنقشه قاب بندي و پوشش رسمي سازي آراسته بكاشيهاي معرق لچكهيا و جبهه مزين بهمان نوع كاشي داراي دو كتيبه يكي به خط نستعليق سفيد در ترنجي كشيده از كاشي معرق

كه كتيبه نخست در كمرگاه ايوان به صورت كمربندي است كه روي آن ابيات ذيل تعريق گرديده است:

آيت الله بروجردي سليل مصطفي كرد با تاييد يزدان مسجدي در قم بنا

مسجدي از پايه تقوي اسا آن قويم مسجدي با اذن حق كوسر كشيده بر سما

مسجدي كامد براي بندگي نعم المكان مسجدي گرديد بهر نشر دين نعم البنا

ساخت چون اين مسجد اعظم باخلاص تمام مركز علم و عمل گرديد در صبح و مسا

گر نديدي حضرت او را ببين مسجد برش تا بداني پايه همت كجا بوده كجا

پرچم توحيد را تنها در قمبر افراشت بلكه مشرق و مغرب بپا كرد اين ولوا

گرچه در ظاهر زدنيا رفته اما در جهان تا قيامت با بزرگي نام او ماند بجا

صدهزاران رحمت حق بادبر آن روح پاك كاينچنين عمري بپايان برد در راه خدا

علاوه در سينه اسپر بر افزار درب ورودي مسجد درون ترنجي بيضي به خط نستعليق درشتي آيه شريفه(ادخلوها بسلام آمنين) خوانده ميشود و كتيبه دوم در جبهه ايوان ورودي آن عبارات ذيل معرق شده است

در زمان توليت حضرت حجت الاسلام آيت الله زاده بروجردي آقاي حاج سيد محمد حسن طباطبائي صورت اتمام پذيرفت 1385 قمري

تالار يا رواق خارجي مسجد

و در جهت جنوبي مقصوره و ميانه دو شبستان از خارج تالاري است مفخم به دهانه 24 متر و ارتفاع 16 متر و عرض 11 متر با جداري از آجر تراش كه در قسمت بالاي سه بدنه آن دندانه هاي آجري ديده ميشود ولي پس از كاشيكاري از حسن منظر خاصي برخوردار خواهد گشتو طاق آن تخت و خفته رسته تير آهن پوش است كه از جلو بر فراز ده ستون بتن مسلح با سرستون هاي سنگي مقرنس حمل شده است و دو ستون وسطي از بقيه بلندتر و هشت ستون جانبين قدري كوتاه تر ميباشد و باندازه دو متر ارز نيش بناي شبستانهاي طرفين پيش آمده است كه در محاذات جرز قرار دارند در نتيجه از دو سوي راه پله ايست كه با بالا رفتن زير تالار چه اي وارد ميشوند كه با ندازه قطر پايه هاي مقصوره (حدود دو متر و نيم ) ميشود و سپس بموحطه تالار چه اصلي درميآيند كه هريك از اين دو تالارچه داران دو ستون زوجي است و اندكي از ستونهاي تالار كوتاهترند

در پايان به خاطر اداء حق آن بزرگوار ميافزايد كه آيت الله بروجردي در ده ساله عمر خود يگانه پرچمدار فرقه امامي و بزرگترين مرجع روحاني و مفتي طايفه جعفري شمرده است و ولادتش به سال 1292 در بروجرد اتفاق افتاد و مقدمات را در مولد خويش و سطوح را در اصفهان و علوم نظري را در نجف اشرف فرا گرفت و در سال 1331 به بروجرد بازگشت و پس از رحلت والد ماجد خود مرحوم آقا سيد علي در آن شهر بر پيشوايان ديگر تقدم يافت تا بمرور در صفحه غرب مرجعيتي كسب كرده در ذي الحجه 1364 قمري به منظور عمل فتق به شهر ري و بيمارستان فيروز آبادي سفر كرد كه شاهنشاه آريا مهر از ايشان در آن بيمارستان عيادت كردند

در اين موقع مراجع قم از ايشان به وسيله تلگراف به قم دعوت كردند در نتيجه در چهاردهم محرم سال 1365 به قم منتقل شده كه او با استقبال شاياني مواجه گرديدند وطولي نكشيد كه بر ديگران مقدم گرديد در اين موقع زعيم شيعه آيت الله آقاي سيد ابوالحسن موسوي اصفهاني در نجف رحلت يافت و از اين وقت بواسطه جامعيت شرايط امام زمام داراي چون عقل و درايت و كارداني سعه نظر و بسط يدو بلندي همت در راس حوزه علميه قرار گرفته مرجعيت نامه يافت وبه مرور با در گذشت آيت الله قمي در عراق و رحلت مراجع آن روز قم يگانه مرجع شيعه گرديدند و در بسياري از پايتخت هاي ممالك بزرگ جهان و شهرهاي بزرگ آمريكا و انگلستان و آلمان و مصر سودان و اندونزي و پاكستان و افغان مبلغين واجد صلاحيتي اعزام داشته هزينه آن را هم ميپرداخت و بمباشرت آنان مساجد چندي بنيان نهاد علاوه مدرسه مجللي هم در نجف اشرف و حسينيه اي در سامرا و مدارسي هم در كرمانشاه و بروجرد و غير اينها بنياد نمود

و از جمله در قم همين مسجد را بنا كرده كتابخانه اش را تاسيس فرمود و نيز مدرسه مهدي قلي خان را از اساس خراب كرده در سه طبقه تجديد بنا نموده و از آثار علمي ايشان جز تنقيح الوسائل كتابي انتشار نيافته است

و رحلت معظم له به سال 1381 قمري اتفاق افتاده است(رحمة الله عليه)0

موقوفات مسجد

موقوفات مسجد اعظم عبارتند از:

· 1. شش دانگ از دهكده محمدآباد واقع در بروجرد.

· 2. سه دانگ از دهكده سراب واقع در بروجرد.

· 3. 47 شعير از قريه مسگان واقع در بروجرد.

· 4. 7 شعير از قريه زارم واقع در بروجرد.

· 5. 4 دانگ از يك خانه در تهران.

· 6. 135 سهم از كارخانه برق صنايع قم.

· 7. 18 باب مغازه اطراف حرم و مسجد اعظم؛ كه در سال 1341 هـ.ش حدود يك ميليون ريال عائدى داشته است و اگر دقتى در اداره آن‌ها شود فقط همين يك مورد به خوبى جوابگوى همه احتياجات روزانه مسجد مى‌باشد.

· 8. از سال 1342 هـ.ش به بعد نيز موقوفات ديگرى توسط مردم متدين به همين منظور وقف گرديده است كه مجموعاً با اسناد و مدارك در اختيار نواده معظم‌له، حضرت آيت الله علوي بروجردى مى‌باشد